Acentuación gráfica

De Manual de Estilo DOG

(Diferenzas entre revisións)
(→Outros casos)
(→Acentuación de ditongos e hiatos)
 
(Non se mostran 242 revisións do historial.)
Liña 1: Liña 1:
{{Modelo:Cabeceira}}
{{Modelo:Cabeceira}}
-
==== Galego ====
+
__FORCETOC__
-
===== O acento diacrítico =====
+
== Introdución ==
-
{| style="border-spacing:0;"
+
No galego só empregamos un acento, o acento agudo (´). Nunca debe omitirse o acento pois unha palabra pode variar totalmente de significado segundo o leve ou non. Son habituais as parellas de substantivo e forma verbal que se opoñen pola presenza ou ausencia do acento gráfico:
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''á'' (''a'' + ''a'' artigo; subst.)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''a'' (artigo; pron.; prep.)</center>
+
-
|-
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''ás'' (''a'' + ''as'' artigo; subst.)</center>
+
<font color="#0066cc">ánimo / animo<br>
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''as'' (artigo; pron.)</center>
+
diálogo / dialogo<br>
 +
hábito / habito<br>
 +
exército / exercito<br>
 +
público / publico<br></font>
 +
</blockquote>
-
|-
+
*Tamén se opoñen polo acento o pretérito pluscuamperfecto e o futuro de indicativo dos verbos regulares:
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''bóla'' (‘esfera’)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''bola'' (peza de pan)</center>
+
-
|-
+
:::<font color="#0088cc">&#8226;</font> ''pagara/pagará''<br>
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''cá'' (''ca'' + ''a'')</center>
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''ca'' (conx.)</center>
+
<font color="#0066cc">A empresa alegou que xa <font color="maroon">pagara</font> a liquidación antes da reclamación. / A consellería <font color="maroon">pagará</font> as subvencións no mes de maio.<br></font>
 +
</blockquote>
 +
:::<font color="#0088cc">&#8226;</font> ''subvencionaran/subvencionarán''<br>
 +
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">Os organismos que <font color="maroon">subvencionaran</font> no ano anterior os proxectos presentaron unha memoria. / As consellerías  <font color="maroon">subvencionarán</font> todos os proxectos que se presenten en prazo e que cumpran os requisitos.</font>
 +
</blockquote>  
-
|-
+
*Outros exemplos de parellas que se opoñen polo acento son:
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''cás'' (''ca'' + ''as'')</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''cas'' (prep.)</center>
+
-
|-
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''chá'' (‘plana’)</center>
+
<font color="#0066cc">á / a<br>
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''cha'' (''che'' + ''a'')</center>
+
ágora / agora<br>
 +
área / area<br>
 +
país / pais<br>
 +
traía / traia<br></font>
 +
</blockquote>
-
|-
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''chás'' (‘planas’) </center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''chas'' (''che'' + ''as'')</center>
+
-
|-
+
== Regras xerais de acentuación ==
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''có'' (''ca'' + ''o'')</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''co'' (''con'' + ''o'')</center>
+
-
|-
+
'''As regras xerais de acentuación do galego son:'''
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''cós'' (''ca'' + ''os''<nowiki>; subst.) </nowiki></center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''cos'' (''con'' + ''os'')</center>
+
-
|-
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''cómpre'' (‘é mester’)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''compre'' (‘merque’)</center>
+
-
|-
+
=== Agudas ===
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''cómpren'' (‘son mester’)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''compren'' (‘merquen’)</center>
+
-
|-
+
* Levan acento gráfico as palabras agudas polisílabas que rematan en vogal (<font color="#0066cc">''ventá, esquí''</font>); en vogal + <font color="#0066cc">''n''</font> (<font color="#0066cc">''común, almacén''</font>); en vogal + <font color="#0066cc">''s''</font> (<font color="#0066cc">''ventás, esquís''</font>) ou en vogal + <font color="#0066cc">''ns''</font> (<font color="#0066cc">''comúns, almacéns''</font>).
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''dá'' (pres. e imp. de ''dar'')</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''da'' (''de'' + ''a'')</center>
+
-
|-
+
* Non levan acento gráfico as palabras agudas polisílabas que levan un ditongo decrecente<ref name="Ditongo">Ditongo decrecente: formado por vogal forte (<font color="#0066cc">''a, e, o''</font>) seguida de vogal débil (<font color="#0066cc">''i, u''</font>) que se articulan na mesma sílaba. Tamén imos considerar que son decrecentes os ditongos formados por dúas vogais débiles (<font color="#0066cc">''iu, ui''</font>). Ditongo crecente: formado por vogal débil (<font color="#0066cc">''i, u''</font>) seguida de vogal forte (<font color="#0066cc">''a, e, o''</font>) que se pronuncian na mesma sílaba. Hiato: encontro de vogais que pertencen a sílabas diferentes.</ref>  na última sílaba (seguido ou non de <font color="#0066cc">–''s''</font>): <font color="#0066cc">''ademais, controis, xudeu, xersei, azuis''</font>.
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''dás'' (pres. de ''dar'')</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''das'' (''de'' + ''as'')</center>
+
-
|-
+
*Non levan acento gráfico as palabras agudas polisílabas rematadas nunha consoante distinta de <font color="#0066cc">–''n''</font> ou <font color="#0066cc">–''s''</font> (<font color="#0066cc">''anel, dobrez''</font>) ou nun grupo consonántico distinto de <font color="#0066cc">–''ns''</font> (<font color="#0066cc">''robots, anoraks''</font>).
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''dó'' (‘compaixón’)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''do'' (''de'' + ''o'')</center>
+
-
|-
+
*Como regra xeral, non levan acento gráfico as palabras monosílabas: <font color="#0066cc">''si'', ''min''</font>.
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''é'' (pres. de ''ser'')</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''e'' (conx.)</center>
+
-
|-
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''fóra'' (adv.)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''fora'' (antepret. de ''ser'' e ''ir'')</center>
+
-
|-
+
=== Graves ===
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''má'' (‘ruín’)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''ma'' (''me'' + ''a'')</center>
+
-
|-
+
*Acentúanse as palabras graves que rematan nunha consoante distinta de <font color="#0066cc">–''n''</font> ou <font color="#0066cc">–''s''</font> (<font color="#0066cc">''réptil, réquiem, ítem''</font>); nun grupo consonántico que non sexa <font color="#0066cc">–''ns''</font> (<font color="#0066cc">''cómics, látex, ítems''</font>) ou aquelas con ditongo decrecente na última sílaba (<font color="#0066cc">''hóckey''</font>). Estas últimas son moi pouco frecuentes.
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''más'' (‘ruíns’)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''mas'' (''me'' + ''as'')</center>
+
-
|-
+
*Non levan acento gráfico as palabras graves rematadas en vogal ou ditongo crecente (<font color="#0066cc">''pagamento, premio''</font>); en vogal + <font color="#0066cc">''n''</font> (<font color="#0066cc">''escriben''</font>); en vogal + <font color="#0066cc">''s''</font> (<font color="#0066cc">''lapis''</font>) ou en vogal + <font color="#0066cc">''ns''</font> (<font color="#0066cc">''dolmens''</font>).
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''máis'' (adv. e pron.)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''mais'' (conx.)</center>
+
-
|-
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''nó'' (subst.)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''no'' (''en'' + ''o'')</center>
+
-
|-
+
=== Esdrúxulas ===
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''nós'' (pron. tónico; pl. de ''nó'')</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''nos'' (pron. átono; ''en'' + ''os'')</center>
+
-
|-
+
*As palabras esdrúxulas sempre levan acento gráfico (<font color="#0066cc">''lóxico, público''</font>). É erro frecuente omitir o acento nestas palabras. Ademais, nalgúns casos a falta do acento converte a palabra noutra:
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''ó'' (''a'' + ''o'')</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''o'' (artigo; pron.)</center>
+
-
|-
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 10px; text-align:justify">
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''ós'' (''a'' + ''os'') </center>
+
:::<font color="#0066cc">Será considerado ben de interese &#42;publico > <font color="maroon">público</font>
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''os'' (artigo; pron.)</center>
+
:::&#42;Limites da parcela >  <font color="maroon">Límites</font>''
 +
:::Deberá acreditar ter feito o &#42;deposito de 300 euros >  <font color="maroon">depósito</font></font>
 +
</blockquote>
-
|-
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''óso'' (do corpo)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''oso'' (animal)</center>
+
-
|-
+
=== Sobresdrúxulas ===
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''pé'' (parte do corpo)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''pe'' (letra)</center>
+
-
|-
+
* As palabras sobresdrúxulas, igual ca as [[#Esdrúxulas | <ins><font color="darkblue">esdrúxulas</font></ins>]], levan sempre acento gráfico (<font color="#0066cc">''cámbiaselle''</font>).
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''póla'' (‘rama’)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''pola'' (‘galiña’; ''por'' + ''a'')</center>
+
-
|-
+
* Un dos erros habituais na acentuación destas palabras é colocar o acento noutra sílaba: &#42;<font color="#0066cc">''notíficaselle''</font> en lugar de <font color="#0066cc">''notifícaselle''</font>.
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''pór'' (‘poñer’)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''por'' (prep.)</center>
+
-
|-
+
* Cómpre lembrar que os adverbios rematados en <font color="#0066cc">''–mente''</font> en galego non son palabras sobresdrúxulas senón graves, polo que, a diferenza do castelán, nunca levan acento gráfico: <font color="#0066cc">''adecuadamente, facilmente, fisicamente, ultimamente, utilmente''</font>.
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''présa'' (‘apuro’)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''presa'' (‘prendida’; ‘presada’)</center>
+
-
|-
+
* No entanto, no caso de apareceren varios adverbios rematados en <font color="#0066cc">''-mente''</font> coordinados, esta terminación só aparece no derradeiro e os anteriores, se o tiñan, manteñen o seu acento:
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''sé'' (‘sede eclesiástica’; imp. de ''ser'')</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''se'' (conx.; pron.)</center>
+
-
|-
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 10px; text-align:justify">
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''só'' (adv. e adx.)</center>
+
:::<font color="#0066cc"><font color="maroon">cómoda</font> e <font color="maroon">facilmente</font><br></font>
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''so'' (prep.)</center>
+
:::<font color="#0066cc">medidas acertadas <font color="maroon">económica</font>, <font color="maroon">social</font> e <font color="maroon">politicamente</font></font>
 +
</blockquote>
-
|-
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''té'' (‘infusión’) </center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''te'' (pron.; letra)</center>
+
-
|-
+
== Dúbidas en relación coa acentuación ==
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''vén'' (pres. de ''vir'')</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''ven'' (pres. de ''ver''<nowiki>; imp. de </nowiki>''vir'')</center>
+
-
|-
+
Despois de lembrarmos as regras xerais, pasamos a solucionar algunhas dúbidas que xorden habitualmente en relación coa acentuación.
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''vés'' (pres. de ''vir'')</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''ves'' (pres. de ''ver'')</center>
+
-
|-
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''vós'' (pron. tónico)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''vos'' (pron. átono)</center>
+
-
|}
+
=== Monosílabos ===
-
===== O verbo con pronome enclítico =====
+
* A regra xeral indica que os monosílabos non se acentúan.
-
Cando os verbos levan pronomes enclíticos, no tocante á acentuación gráfica compórtanse como se fosen unha soa palabra:
+
* As excepcións á regra corresponden a palabras que deben levar acento diacrítico. O acento diacrítico úsase para distinguir unha palabra doutra que se escribe igual pero que ten outro significado (<font color="#0066cc">''oso/óso, e/é''</font>). A listaxe de palabras con [[#Acento diacrítico|<ins><font color="darkblue">acento diacrítico</font></ins>]] verémola máis adiante xa que se trata de casos especiais de acentuación.
-
::cantará → cantaraa
+
* É erro frecuente atopar acento nalgunhas destas palabras por influencia do castelán, como por exemplo <font color="#0066cc">''si''</font>. Esta forma non leva acento en ningún caso, a pesar de ter varios significados. En castelán a acentuación diacrítica de <font color="#0066cc">''sí''</font> débese a que conflúe coa conxunción condicional <font color="#0066cc">''si''</font>, pero en galego esta conxunción é <font color="#0066cc">''se''</font>. Os distintos significados no galego distínguense polo contexto e non é necesario o acento gráfico:
-
::cantara → cantáraa
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 10px; text-align:justify">
 +
:::<font color="#0066cc"><font color="maroon">Se</font> todos din que <font color="maroon">si</font> non fará falta volver votar.</font><br>
 +
:::<font color="#0066cc">Gardou para <font color="maroon">si</font> toda a información.</font><br>
 +
:::<font color="#0066cc">Composición en <font color="maroon">si</font> menor.</font>
 +
</blockquote>
-
As formas verbais que levan acento diacrítico mantéñeno cando van seguidas dunha forma átona do pronome, aínda que non lles corresponda seguindo as regras xerais de acentuación para as formas polisílabas:
+
* Tampouco leva acento gráfico o pronome persoal <font color="#0066cc">''el''</font>. En castelán oponse ao artigo <font color="#0066cc">''el''</font>, que en galego é <font color="#0066cc">''o''</font>.
-
::é → élle, éa
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 10px; text-align:justify">
 +
:::<font color="#0066cc">Deberán entregarllo a <font color="maroon">el</font> e non a ela.</font>
 +
</blockquote>
-
::dá → dáo, dáme, dálle
+
*Outros exemplos de palabras monosílabas que non levan acento son: <font color="#0066cc">''ben, bos, cen, di, el, man, min, sa, ten, ti, un''</font>.
-
===== Os adverbios en -mente. Palabras compostas =====
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
Por se tratar de palabras graves rematadas en vogal, resulta innecesario o acento gráfico nos adverbios en -mente:
+
=== Acentuación nas contraccións ===
-
::adecuadamente
+
*Existen algunhas construcións en galego nas cales é necesario empregar a contracción da preposición <font color="#0066cc">''a''</font> co artigo fronte ao castelán, que só emprega a preposición <font color="#0066cc">''a''</font>.
-
::utilmente
+
:Así, debemos escribir:
 +
 +
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 10px; text-align:justify">
 +
:::<font color="#0066cc">Volver <font color="maroon">á</font> casa</font> e non <font color="#0066cc">*Volver a casa</font><br>
 +
:::<font color="#0066cc">Feito <font color="maroon">á</font> man</font> e non <font color="#0066cc">*Feito a man</font><br>
 +
:::<font color="#0066cc">Quedo <font color="maroon">á</font> súa disposición</font> e non <font color="#0066cc">*Quedo a súa disposición</font><br>
 +
:::<font color="#0066cc">Ingresos <font color="maroon">á</font> conta</font> e non <font color="#0066cc">*Ingresos a conta</font><br>
 +
:::<font color="#0066cc">Pagamento <font color="maroon">á</font> conta</font> e non <font color="#0066cc">*Pagamento a conta</font>
 +
</blockquote>
-
No caso de apareceren varios adverbios en -''mente'' coordinados, esta terminación só aparece no derradeiro, e os anteriores manteñen o seu acento:
+
:Pola contra, só levan preposición:
-
::cómoda e facilmente
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 10px; text-align:justify">
 +
:::<font color="#0066cc">Cursos <font color="maroon">a</font> distancia</font> e non <font color="#0066cc">*Cursos á distancia</font><br>
 +
:::<font color="#0066cc">Está todo <font color="maroon">a</font> monte</font> e non <font color="#0066cc">*Está todo á monte</font>
 +
</blockquote>
-
Tampouco mantén o acento gráfico o primeiro termo das palabras compostas xa soldadas:
+
*Tamén se dan erros sen seren por interferencia do castelán, senón por dúbidas na acentuación das contraccións da preposición <font color="#0066cc">''a''</font> + artigo <font color="#0066cc">''a/as''</font>.
-
::Riotorto
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 10px; text-align:justify">
 +
:::<font color="#0066cc">Con referencia <font color="maroon">á</font> cuestión anteriormente citada</font> e non <font color="#0066cc">*Con referencia a cuestión</font><br>
 +
:::<font color="#0066cc">O acto de apertura de proposicións terá lugar <font color="maroon">ás</font> 12.00 horas</font> e non <font color="#0066cc">*terá lugar as 12.00 horas</font>
 +
</blockquote>
-
===== Outros casos =====
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
* Non se acentúan en ningún caso nin os demostrativos nin o indefinido e numeral ''un'':
+
=== Demostrativos ===
-
::esta mesa
+
*Non se acentúan en ningún caso os pronomes demostrativos. Non é necesario o acento xa que a diferenza entre pronomes e adxectivos se resolve polo contexto.
-
::un deles
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 10px; text-align:justify">
 +
:::<font color="#0066cc"><font color="maroon">Este</font> é un dos riscos derivados da falta de prevención.</font> / <font color="#0066cc"><font color="maroon">Este risco</font> deriva da falta de prevención.<br>
 +
:::<font color="maroon">Aquel</font> será o obxecto da subvención.</font> / <font color="#0066cc"><font color="maroon">Aquel obxecto</font> comporta a subvención.</font>
 +
</blockquote>
-
* ''Cal, cando, canto, como, onde, que'' e ''quen'' non se acentúan en interrogativas e exclamativas directas:
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
::Cal quere?
+
=== Interrogativos e exclamativos ===
-
::Cando vén?
+
*Os pronomes interrogativos e exclamativos (<font color="#0066cc">''cal, cando, canto, como, onde, que, quen''</font> e <font color="#0066cc">''por que''</font>) non se acentúan nas oracións interrogativas e exclamativas directas:  
-
::Como lle vai?
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 10px; text-align:justify">
 +
:::<font color="#0066cc"><font color="maroon">Cal</font> quere?</font><br>
 +
:::<font color="#0066cc"><font color="maroon">Cando</font> volve?</font><br>
 +
:::<font color="#0066cc"><font color="maroon">Que</font> sorte!</font>
 +
</blockquote>
-
* Tampouco se acentúan as formas do interrogativo e exclamativo cando introducen interrogativas indirectas:
+
*Tampouco se acentúan polo xeral as formas do interrogativo e exclamativo cando introducen oracións indirectas:  
-
::Pregúntelle cando volve.
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 10px; text-align:justify">
 +
:::<font color="#0066cc">Preguntoulle <font color="maroon">cando</font> volvía.</font><br>
 +
:::<font color="#0066cc">Pregúntelle <font color="maroon">onde</font> está.</font>
 +
</blockquote>
-
::Pregúntelle onde está.
+
*Segundo as [http://www.realacademiagalega.org/documents/10157/62f973c5-a315-48e8-a899-6bdd22910381 <ins><font color="darkblue">Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego</font></ins>] só se acentuarán cando for preciso para evitar posibles ambigüidades.
-
* Os derivados de ''pór'' non levan acento:
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 10px; text-align:justify">
 +
:::<font color="#0066cc">dille <font color="maroon">qué</font> queres (dille o que queres)</font> / <font color="#0066cc">dille <font color="maroon">que</font> queres (dille que si queres)</font><br>
 +
:::<font color="#0066cc">xa sabes <font color="maroon">qué</font> hai? (xa sabes que cousas hai?)</font> / <font color="#0066cc">xa sabes <font color="maroon">que</font> hai? (xa sabes que si hai?)</font><br>
 +
:::<font color="#0066cc">xa sabes <font color="maroon">cánto</font> custou (xa sabes o prezo) </font>/ <font color="#0066cc">xa sabes <font color="maroon">canto</font> lle custou (xa sabes o traballo que lle custou)</font>
 +
</blockquote>
-
::antepor
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
::compor
+
=== Palabras agudas rematadas en ditongo decrecente ===
-
* As letras maiúsculas, tanto se son iniciais como se están integradas nunha palabra escrita enteiramente en maiúsculas, deben levar acento se así lles corresponde segundo as regras de acentuación:
+
*Como xa dixemos ao falar das regras xerais, non se acentúan as palabras [[#Agudas | <ins><font color="darkblue">agudas</font></ins>]] polisílabas que finalizan en ditongo decrecente (seguido ou non de <font color="#0066cc">''–s''</font>) e tampouco as palabras [[#Graves | <ins><font color="darkblue">graves</font></ins>]] que finalizan en ditongo crecente. Fixémonos nos seguintes exemplos:
-
::Ángel
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0088cc">&#8226;</font> [[#Agudas|<ins><font color="darkblue">Agudas</font></ins>]] rematadas en ditongo decrecente: <font color="#0066cc">''partiu, xudeu, xersei, perdeu''</font><br>
 +
<font color="#0088cc">&#8226;</font> [[#Agudas|<ins><font color="darkblue">Agudas</font></ins>]] rematadas en ditongo decrecente seguido de <font color="#0066cc">–''s''</font>: <font color="#0066cc">''ademais, controis, azuis''</font><br>
 +
<font color="#0088cc">&#8226;</font> [[#Graves|<ins><font color="darkblue">Graves</font></ins>]] rematadas en ditongo crecente: <font color="#0066cc">''premio, egua, tenue, femia''</font>
 +
</blockquote>
-
::'''DISPOSICIÓNS XERAIS'''
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
:Con todo, non se acentúan as maiúsculas que forman parte das siglas:
+
=== Acentuación de ditongos e hiatos<ref name=Ditongo/> ===
-
::DNI
+
* Os ditongos compórtanse como vogais simples no tocante á acentuación: levan acento gráfico cando lles corresponde segundo as regras xerais. Lembremos que non levan acento as palabras [[#Agudas | <ins><font color="darkblue">agudas</font></ins>]] rematadas en [[#Palabras augas rematadas en ditongo decrecente | <ins><font color="darkblue">ditongo decrecente</font></ins>]] (<font color="#0066cc">''ademais, xersei, participou''</font>).
-
::OCDE
+
* Nos ditongos o acento gráfico colócase sempre sobre a vogal forte (<font color="#0066cc">''a, e, o''</font>) xa que esta é a vogal tónica: <font color="#0066cc">''hidráulico, tráiler, aprovéitase, éuscaro, adóitase, cirurxián, diésel, acuático, quórum''</font>.
-
* Os acrónimos que se escriben con minúsculas si deben someterse ás regras de acentuación gráfica:
+
* Nas combinacións de varias vogais, o <font color="#0066cc">''í''</font> ou o <font color="#0066cc">''ú''</font> '''tónicos''' acentúanse cando forman un hiato.
-
::láser
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding: 0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">auditoría<br>
 +
cirurxía<br>
 +
saúdo<br>
 +
proteína<br>
 +
transeúnte<br>
 +
oínte<br>
 +
rúa<br>
 +
súa<br>
 +
dúas<br>
 +
ruído<br>
 +
xuízo<br>
 +
había<br>
 +
país<br></font>
 +
</blockquote>
-
* As abreviaturas manteñen o acento en caso de incluír a vogal que a leva na palabra completa:  
+
* Á hora de acentuar cómpre ter en conta que moitas formas que en galego son hiato (as vogais pertencen a sílabas diferentes) en castelán son ditongo ou se dan as dúas opcións. Así, non teñen dobre acentuación en galego palabras que a teñen no castelán. Por tanto, as únicas formas posibles en galego son con acentuación [[#Esdrúxula | <ins><font color="darkblue">esdrúxula</font></ins>]], xa que se trata de hiatos:
-
::páx''.'' (de ''páxina)''
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 10px; text-align:justify">
 +
:::<font color="#0066cc">austríaco (aus-trí-a-co)<br>
 +
:::cardíaco (car-dí-a-co)
 +
:::período (pe-rí-o-do)<br></font>
 +
</blockquote>
-
::íd''.'' ( de ''ídem'')
+
*Encontramos tamén hiato nas formas dos verbos rematados en <font color="#0066cc">''-aír''</font>, <font color="#0066cc">''-oír''</font> e <font color="#0066cc">''–uír''</font> e tamén noutras formas verbais:
-
* Os símbolos nunca levan acento, aínda que manteñan a letra que a leva na palabra que representan:  
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">saír<br>
 +
oír<br> 
 +
construír<br>
 +
atribuír<br>
 +
concluír<br>
 +
constituír<br>
 +
atribuído<br>
 +
substituíndo<br>
 +
constrúen<br>
 +
sería<br>
 +
amplíe<br>
 +
avalío<br>
 +
constitúe<br>
 +
substitúe<br>
 +
conclúo<br></font>
 +
</blockquote>
-
::a'' ''(de ''área)''
+
*Na acentuación das secuencias <font color="#0066cc">''–iu–''</font> e <font color="#0066cc">''–ui–''</font> xorden a miúdo dúbidas acerca da vogal sobre a cal colocar o acento gráfico, xa que se trata de dúas vogais febles. A norma establece que se as vogais forman ditongo o acento recae sobre a primeira vogal e se forman hiato o acento vai sobre a segunda vogal.
-
::ha (de ''hectárea'')
+
:Palabras con acento na primeira vogal (ditongos <font color="#0066cc">''-úi-''</font> e <font color="#0066cc">''-íu-''</font>):
-
===== Erros frecuentes =====
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 10px; text-align:justify">
 +
:::<font color="#0066cc">púidose<br>
 +
:::púidenlle<br>
 +
:::seguíuselle</font> (o acento tamén vai sobre a primeira vogal (<font color="#0066cc">''í''</font>) xa que a letra <font color="#0066cc">''u''</font> anterior neste caso non se pronuncia, acompaña o <font color="#0066cc">''g''</font>)<br>
 +
:::<font color="#0066cc">partíullelo<br>
 +
:::dirixíuselle</font>
 +
</blockquote>
-
* Os estranxeirismos e os latinismos deben acentuarse:
+
:Palabras con acento na segunda vogal (hiatos <font color="#0066cc">''&#8211;u-í&#8211;''</font> e <font color="#0066cc">''&#8211;i-ú&#8211;''</font>):
-
::déficit
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">diúrno<br>
 +
viúvo<br>
 +
miúdo<br>
 +
circuíto<br>
 +
concluínte<br>
 +
constituínte<br>
 +
contribuínte<br>
 +
fluído<br>
 +
gratuíto<br>
 +
posuír<br>
 +
prexuízo<br>
 +
ruído<br>
 +
xenuíno<br>
 +
xuíza<br>
 +
multiúsos <font-size:14px>(Con respecto a esta última palabra, trátase dunha forma composta xa soldada e, por tanto, debe seguir as regras xerais de acentuación)<br></Font></font>
 +
</blockquote>
-
::superávit
+
*Nas formas do verbo <font color="#0066cc">''prohibir''</font> (<font color="#0066cc">''prohibe, prohiben''</font>) as vogais forman hiato pero non levan acento gráfico porque o <font color="#0066cc">''h''</font> intercalado xa indica que as dúas vogais pertencen a sílabas diferentes: <font color="#0066cc">''pro-hi-bir, pro-hi-bo, pro-hi-be, pro-hi-ben''</font> etc.
-
:Neste tipo de palabras pódese prescindir do acento gráfico correspondente e manter integramente a grafía propia da lingua de que proceden cando exista conciencia clara de que son estranxeirismos.
+
*É erro frecuente acentuar as formas de presente do verbo <font color="#0066cc">''adecuar''</font>. As formas correctas non levan acento gráfico:
-
* O ''í'' ou o ''ú'' tónicos acentúanse cando hai un hiato, tamén nas formas dos verbos que finalizan en -''aír'', -''oír'' e -''uír'':
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">adecuo<br>
 +
adecuas<br>
 +
adecua<br>
 +
adecuamos<br>
 +
adecuades<br>
 +
adecuan<br></font>
 +
</blockquote>
-
::saír
+
*As combinacións de tres vogais poden constituír ou non un tritongo. Nos casos en que non forman tritongo poden conformar dúas ou tres sílabas diferentes.
-
::oír
+
*Os casos de tritongo son moi pouco frecuentes en galego, aínda que hai algúns exemplos moi comúns: plural de palabras rematadas en <font color="#0066cc">''–ial''</font>, <font color="#0066cc">''–ual''</font> ou formas dos verbos rematados en <font color="#0066cc">''–iar''</font> e <font color="#0066cc">''–uar''</font>. Lembremos que a regra xeral di que non levan acento gráfico as palabras agudas polisílabas con ditongo decrecente na ultima sílaba (seguido ou non de <font color="#0066cc">''–n''</font> ou <font color="#0066cc">''–s''</font>). Os casos de tritongos equipáranse aos ditongos decrecentes, polo que non levan acento gráfico palabras como: <font color="#0066cc">''adecuei, cambiou, circunstanciais, iguais, minguou, oficiais, residuais, Uruguai''</font>.
-
::construír
+
*Moitas veces as secuencias de tres vogais constitúen vogal + ditongo decrecente e tampouco lles corresponde acento: <font color="#0066cc">''anuais''</font> (<font color="#0066cc">''a-nu-ais''</font>), <font color="#0066cc">''actuou''</font> (<font color="#0066cc">''ac-tu-ou''</font>), <font color="#0066cc">''adiou''</font> (<font color="#0066cc">''a-di-ou''</font>), <font color="#0066cc">''continuou''</font> (<font color="#0066cc">''con-ti-nu-ou''</font>).
-
::atribuído
+
*A unión de tres vogais é unha secuencia habitual nas formas verbais. Nestes casos, cando a intensidade recae sobre a vogal feble (<font color="#0066cc">''i, u''</font>), esta acentúase graficamente para indicar que forma hiato:
-
::constrúen
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">baía<br>
 +
caía<br>
 +
concluíu<br>
 +
contribuíu<br>
 +
diminuíu<br>
 +
distribuíu<br>
 +
posuía<br>
 +
retribuíu<br>
 +
saía<br>
 +
saíu<br>
 +
substituíu<br>
 +
traía<br></font>
 +
</blockquote>
-
* Non se acentúan as palabras agudas que finalizan en ditongo decrecente nin as palabras graves que finalizan en ditongo crecente:
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
::ademais
+
=== Palabras monosílabas ou bisílabas ===
-
::comeu
+
*Debemos ter en conta que hai determinadas palabras [[#Agudas | <ins><font color="darkblue">agudas</font></ins>]] que levan a combinación de volgal débil con forte que en galego son sempre bisílabas. Por tanto, deben seguir as regras das polisílabas. Ás veces estas palabras aparecen grafadas sen acento debido á interferencia do castelán. Non teñen ditongo, senón hiato, e deben levar acento por seren polisílabas e [[#Agudas | <ins><font color="darkblue">agudas</font></ins>]] as seguintes palabras:
 +
 +
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">guión (gui-ón)<br>
 +
ión (i-ón)<br>
 +
ruán (ru-án)<br>
 +
truán (tru-án)</font><br>
 +
</blockquote>
-
::premio
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
::medio
+
=== Acentuación correcta das formas verbais de pretérito imperfecto, de pluscuamperfecto e de condicional ===
-
* O pronome persoal ''el'' non leva acento gráfico:
+
* Son frecuentes os erros verbo do acento gráfico que se deben ao descoñecemento da forma estándar en galego. As [[Media:normas_galego05-1.pdf | <ins><font color="darkblue">Normas ortográficas e morfolóxicas do galego</font></ins>]] establecen que a primeira e segunda persoas do plural do imperfecto de indicativo, pluscuamperfecto de indicativo e condicional son palabras [[#Graves | <ins><font color="darkblue">graves</font></ins>]] e non [[#Esdrúxulas | <ins><font color="darkblue">esdrúxulas</font></ins>]], e non levan acento porque rematan en <font color="#0066cc">''–s''</font>.
-
::entregarllo a el
+
:<font color="#0088cc">&#8226;</font> Imperfecto de indicativo: <font color="#0066cc">''colliades, colliamos, seguiades, seguiamos, viades, viamos''</font>.<br>
 +
:<font color="#0088cc">&#8226;</font> Pluscuamperfecto de indicativo: <font color="#0066cc">''collerades, colleramos, seguirades, seguiramos, virades, viramos''</font>.<br>
 +
:<font color="#0088cc">&#8226;</font> Condicional: <font color="#0066cc">''colleriades, colleriamos, seguiriades, seguiriamos, veriades, veriamos''</font>.
-
==== Castelán ====
+
* Pola contra, no caso do pretérito de subxuntivo levan acento ao seren palabras [[#Escrúxulas | <ins><font color="darkblue">esdrúxulas</font></ins>]]: <font color="#0066cc">''vísemos, collésemos, seguísemos''</font>.
-
===== O acento diacrítico =====
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
{| style="border-spacing:0;"
+
=== Acentuación dos verbos con pronomes enclíticos ===
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''de'' (preposición, substantivo)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''dé'' (verbo ''dar'')</center>
+
-
|-
+
* Cando os verbos levan pronomes enclíticos, no tocante á acentuación gráfica compórtanse como se fosen unha soa palabra e levan acento gráfico ou non segundo as regras de acentuación. Así, ao cambiar a posición da sílaba tónica, algúns verbos que non levan acento gráfico pasan a telo e, pola contra, algunhas formas verbais que o levan deixan de telo:
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''el'' (artigo)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''él'' (pronome persoal)</center>
+
-
|-
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''mas'' (conxunción adversativa)</center>
+
<font color="#0066cc">proporcionará</font> (futuro) + <font color="#0066cc">a</font> &#8594; <font color="#0066cc">proporcionaraa</font><br>  
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''más'' (adverbio, adxectivo ou pronome)</center>
+
<font color="#0066cc">proporcionara</font> (pluscuamperfecto) + <font color="#0066cc">a</font> &#8594; <font color="#0066cc">proporcionáraa</font><br>
 +
<font color="#0066cc">fixeron</font> + <font color="#0066cc">o</font> &#8594; <font color="#0066cc">fixérono</font><br>
 +
<font color="#0066cc">traen</font> + <font color="#0066cc">o</font> &#8594; <font color="#0066cc">tráeno</font><br>
 +
<font color="#0066cc">mantén</font> + <font color="#0066cc">se</font> &#8594; <font color="#0066cc">mantense</font>
 +
</blockquote>
-
|-
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''mi'' (adxectivo posesivo)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''mí'' (pronome persoal)</center>
+
-
|-
+
=== As formas verbais con acento diacrítico  ===
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''se'' (pronome)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''sé'' (verbos ''ser'' ou ''saber'')</center>
+
-
|-
+
* As formas verbais que levan [[#Acento diacrítico|<ins><font color="darkblue">acento diacrítico</font></ins>]] mantéñeno cando se unen cunha forma átona do pronome, aínda que non lles corresponda segundo as [[#Regras xerais de acentuación|<ins><font color="darkblue">regras xerais de acentuación</font></ins>]] para as formas polisílabas. Deste xeito, distinguimos por exemplo <font color="#0066cc">''dalo''</font> (<font color="#0066cc">''dar''</font> + pronome <font color="#0066cc">''o''</font>) de <font color="#0066cc">''dálo''</font> (<font color="#0066cc">''dás''</font> + pronome <font color="#0066cc">''o''</font>).
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''si'' (conxunción e substantivo)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''sí'' (adverbio de afirmación)</center>
+
-
|-
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''te'' (pronome persoal e substantivo)</center>
+
<font color="#0066cc">dá</font> &#8594; <font color="#0066cc">dálle, dáme, dáo</font><br>
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''té'' (substantivo)</center>
+
<font color="#0066cc">pór</font> &#8594; <font color="#0066cc">pólo, pórlle</font>
 +
</blockquote>
-
|-
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''tu'' (posesivo)</center>
+
-
| style="background-color:transparent;border:none;padding:0.097cm;"| <center>''tú'' (pronome persoal)</center>
+
-
|}
+
=== O verbo <i>pór</i> ===
-
===== Outros casos de acento diacrítico =====
+
*O verbo <font color="#0066cc">''pór''</font> leva [[#Acento diacrítico|<ins><font color="darkblue">acento diacrítico</font></ins>]] para diferencialo da preposición <font color="#0066cc">''por''</font>, pero os seus derivados non o levan xa que son palabras [[#Agudas | <ins><font color="darkblue">agudas</font></ins>]] rematadas en <font color="#0066cc">''–r''</font> que non precisan o [[#Acento diacrítico|<ins><font color="darkblue">acento diacrítico</font></ins>]]:
-
* ''Solo'', tanto con valor de adxectivo como de adverbio, e os demostrativos ''este'', ''ese'' e ''aquel'', con valor pronominal, non se acentúan en ningún caso, aínda que o contexto sexa ambiguo:
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">antepor<br>
 +
compor<br>
 +
contrapor<br>
 +
predispor<br>
 +
propor</font><br>
 +
</blockquote>
-
::(…) por *éste y los opositores (…) → (…) por este y los opositores (…)
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
::(…) *sólo cuando compruebe (…) → (…) solo cuando compruebe (…)
+
=== Palabras compostas ===
-
* As formas neutras dos demostrativos, é dicir, as palabras ''esto'', ''eso'' e ''aquello'', que só poden funcionar como pronomes, escríbense sempre sen acento:
+
*Nesta subepígrafe cómpre distinguir entre palabras compostas soldadas, palabras compostas que se escriben con guión e palabras compostas que se escriben de forma separada.
-
::Eso no sea cierto.
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
::No se entendió esto.
+
==== Palabras compostas xa soldadas ====
-
* A conxunción ''o'' nunca leva acento cando vai entre números:
+
*As palabras compostas xa soldadas, isto é, as palabras que se escriben xuntas e sen guión, compórtanse para os efectos de acentuación como unha soa palabra e seguen as regras xerais de acentuación, independentemente de como se acentúen por separado os elementos que as conforman.
-
::1 o 2
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">antiaéreo<br>
 +
baloncesto</font> (< balón)<br>
 +
<font color="#0066cc">contaquilómetros<br>
 +
fisicoquímico</font> (< físico)<br>
 +
<font color="#0066cc">foraborda</font> (< fóra)<br>
 +
<font color="#0066cc">Riotorto</font> (< río)<br>
 +
<font color="#0066cc">sociopolítico</font><br>
 +
</blockquote>
-
::100 o 200
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
* O adverbio ''aún/aun'': Leva acento cando se pode substituír por ''todavía'' (tanto con significado temporal como con valor ponderativo ou intensivo) sen alterar o sentido da frase:
+
==== Palabras compostas con guión ====
-
:::(…) más aún en la actual (…)
+
*As palabras compostas con guión sempre conservan a acentuación gráfica que lle corresponde a cada un dos termos por separado:
 +
 +
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">teórico-práctico<br>
 +
técnico-administrativo</font>
 +
</blockquote>
-
:Non leva acento cando se utiliza co mesmo significado que ''hasta, también, incluso ''(ou ''siquiera,'' coa negación ''ni)'':  
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
:::Si, aun así, la suma de (…)
+
==== Palabras compostas que se escriben de forma separada ====
-
:::(…) aún cuando no estén amparadas (…)
+
*As palabras compostas que se escriben de forma separada tamén manteñen a acentuación gráfica de cada termo:
-
===== Outros casos =====
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">gardas civís<br>
 +
sofá cama</font>
 +
</blockquote>
-
* ''guion, hui, riais, Sion, truhan, fie''... son palabras monosílabas para efectos ortográficos e, independentemente de como se pronuncien, escríbense sempre sen acento.
+
*Teñamos en conta que os numerais ordinais <font color="#0066cc">''décimo primeiro, décimo sétimo, décimo noveno, vixésimo terceiro''</font> etc. se escriben de forma separada, polo que se aplican as regras de acentuación a cada unha das palabras.
-
* As palabras compostas con guión sempre conservan a acentuación gráfica que corresponde a cada un dos termos por separado:
+
-
::teórico-práctico
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
* As voces e expresións latinas que se utilizan con frecuencia en español sométense ás regras de acentuación:
+
=== Estranxeirismos e latinismos ===
-
::hábeas corpus
+
*Os estranxeirismos e latinismos cando se adaptan ao galego levan ou non acento gráfico de acordo coas [[#Regras xerais de acentuación|<ins><font color="darkblue">normas xerais de acentuación do galego</font></ins>]]. Así, escribiremos a expresión <font color="#0066cc">currículum vítae</font> e a palabra <font color="#0066cc">quórum</font> en redonda e acentuadas. Pero se optamos polas formas latinas escribiremos  <font color="#0066cc">''curriculum vitae''</font> e  <font color="#0066cc">''quorum''</font> con cursiva. No primeiro caso temos ademais a forma currículo.
-
::cuórum
+
*Imos ver a continuación exemplos e a grafía e acentuación correctas doutros latinismos e extranxeirismos. Teñamos en conta que o &#171;<font color="#0066cc">y</font>&#187; final dalgúns estranxeirismos se equipara ao &#171;<font color="#0066cc">i</font>&#187; do galego.
-
* As palabras estranxeiras non adaptadas (razón pola cal se deben escribir en cursiva ou entre comiñas), así como os nomes propios orixinarios doutros idiomas (que se escriben en redonda), non deben levar ningún acento que non teñan no seu idioma de procedencia, é dicir, non se someten ás regras de acentuación:  
+
:<font color="#0088cc">&#8226;</font> Palabras [[#Agudas | <ins><font color="darkblue">agudas</font></ins>]]: <font color="#0066cc">anorak, ballet, boicot, carné, chalé, iceberg, islam, relax, spray, voleibol, xampú</font>.<br>
 +
:<font color="#0088cc">&#8226;</font> Palabras [[#Graves | <ins><font color="darkblue">graves</font></ins>]]: <font color="#0066cc">accésit, álbum, béisbol, cámping, campus, clúster, corpus, dóping, ítem, hippy, hobby, hóckey, ioga, karaoke, líder, mitin, penalti, pizza, quórum, réquiem, rugby, superávit, tándem, télex, tícket</font>.<br>
 +
:<font color="#0088cc">&#8226;</font> Palabras [[#Esdrúxulas | <ins><font color="darkblue">esdrúxulas</font></ins>]]: <font color="#0066cc">bádminton, búmerang, cárdigan, décatlon, déficit, hábitat, hándicap, ómnibus, párkinson</font>.
-
::''disc-jockey''
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
::''catering''
+
=== Acentuación de nomes propios e apelidos ===
-
::''gourmet''
+
*Observamos con frecuencia a ausencia de acento en nomes propios e apelidos. Lembremos que os nomes propios deben seguir as regras de acentuación dos nomes comúns.
-
::''Mompou''
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">*Maria Jesus</font> &#8594; <font color="#0066cc">María Jesús</font><br>
 +
<font color="#0066cc">*Rafael Gonzalez</font> &#8594; <font color="#0066cc">Rafael González</font><br>
 +
<font color="#0066cc">*Valcarcel</font> &#8594; <font color="#0066cc">Valcárcel</font><br>
 +
<font color="#0066cc">*Guillen</font> &#8594; <font color="#0066cc">Guillén</font><br>
 +
<font color="#0066cc">*Xose</font> &#8594; <font color="#0066cc">Xosé</font><br>
 +
<font color="#0066cc">*Rios</font> &#8594; <font color="#0066cc">Ríos</font> ou <font color="#0066cc">Riós</font><br>
 +
<font color="#0066cc">*Miguez</font> &#8594; <font color="#0066cc">Míguez</font> ou <font color="#0066cc">Miguez</font>
 +
</blockquote>
-
::''Düsseldorf''
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
* As palabras estranxeiras adaptadas, incluídos os nomes propios, deben someterse ás regras de acentuación:
+
=== Acentuación de palabras en maiúscula ===
-
::béisbol
+
*Existe a falsa crenza de que non é obrigatorio acentuar graficamente as maiúsculas. Tanto se son iniciais como se están integradas nunha palabra escrita enteiramente en maiúsculas deben levar acento se así lles corresponde segundo as [[#Regras xerais de acentuación|<ins><font color="darkblue">regras de acentuación</font></ins>]].
-
::bidé
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">CONSELLERÍA DE SANIDADE<br>
 +
HOSPITAL CLÍNICO DE SANTIAGO DE COMPOSTELA<br>
 +
DISPOSICIÓNS XERAIS<br>
 +
É prioritario atender as necesidades básicas<br>
 +
Óscar naceu na Arnoia</font><br>
 +
</blockquote>
-
::Milán
+
*Porén, non se acentúan as maiúsculas que forman parte das siglas:  
-
::Icíar
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">DNI<br>
 +
OCDE</font><br>
 +
</blockquote>
-
:As transcricións de palabras procedentes de idiomas que utilizan alfabetos non latinos, incluídos os nomes propios, considéranse adaptacións e deben seguir, por tanto, as regras de acentuación:
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
::glásnost
+
=== Siglas, acrónimos, abreviaturas e símbolos ===
-
::Tolstói
+
*As siglas, como acabamos de dicir na epígrafe anterior, non se acentúan nunca:
-
::Taiwán
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">ACOTES<br>
 +
ENAGAS</font><br>
 +
</blockquote>
-
* As letras maiúsculas, tanto se son iniciais como se están integradas nunha palabra escrita enteiramente en maiúsculas, deben levar acento se así lles corresponde segundo as regras de acentuación:
+
*Os acrónimos débense someter ás [[#Regras xerais de acentuación|regras de acentuación gráfica]]:  
-
::Ángel
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">euríbor<br>
 +
módem</font><br>
 +
</blockquote>
-
::'''ADMINISTRACIÓN DE XUSTIZA'''
+
*As abreviaturas manteñen o acento no caso de incluír a vogal que leva o acento na palabra completa:  
-
:Con todo, non se acentúan as maiúsculas que forman parte das siglas:
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">íd.</font> (de <font color="#0066cc">ídem</font>)<br>
 +
<font color="#0066cc">núm.</font> (de <font color="#0066cc">número</font>)<br>
 +
<font color="#0066cc">páx.</font> (de <font color="#0066cc">páxina</font>)<br>
 +
<font color="#0066cc">teléf.</font> (de <font color="#0066cc">teléfono</font>)<br>
 +
</blockquote>
-
::DNI
+
*Os símbolos nunca levan acento, aínda que manteñan a letra que leva o acento na palabra que representan:
 +
 +
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">a</font> (<font color="#0066cc">área</font>)<br>
 +
<font color="#0066cc">ha</font> (<font color="#0066cc">hectárea</font>)<br>
 +
</blockquote>
-
::OCDE
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
* Os acrónimos que se escriben con minúsculas si deben someterse ás regras de acentuación gráfica:
+
=== Listaxe de palabras cultas e a súa acentuación correcta ===
-
::láser
+
*No caso dos cultismos son frecuentes os erros na acentuación, fundamentalmente cando a sílaba tónica non coincide coa do castelán. Presentamos a continuación unha listaxe coa acentuación correcta:
-
* As abreviaturas manteñen o acento en caso de incluír a vogal que a leva na palabra completa:  
+
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<div style="column-count:5;-moz-column-count:7;-webkit-column-count:5">
 +
<font color="#0066cc">acne<br>
-
::pág''.'' (de ''página)''
+
áloe<br>
 +
 
 +
alvéolo<br>
 +
 
 +
amálgama<br>
 +
 
 +
amoníaco<br>
 +
 
 +
anódino<br>
 +
 
 +
atmosfera<br>
 +
 
 +
auréola<br>
 +
 
 +
bronquíolo<br>
 +
 
 +
cepelín<br>
 +
 
 +
chofer<br>
 +
 
 +
ciclope<br>
 +
 
 +
cóengo<br>
 +
 
 +
conclave<br>
 +
 
 +
diocese/arquidiocese<br>
 +
 
 +
eléctrodo<br>
 +
 
 +
elite<br>
 +
 
 +
endócrino<br>
 +
 
 +
epizootia<br>
 +
 
 +
exexese<br>
 +
 
 +
flúor<br>
 +
 
 +
hemacia<br>
 +
 
 +
heroe<br>
 +
 
 +
hipermetrope<br>
 +
 
 +
ibero/celtibero<br>
 +
 
 +
isóbara<br>
 +
 
 +
medula<br>
 +
 
 +
mísil<br>
 +
 
 +
neon<br>
 +
 
 +
óboe<br>
 +
 
 +
olimpíada<br>
 +
 
 +
omoplata<br>
 +
 
 +
osmose<br>
 +
 
 +
parasito<br>
 +
 
 +
pelicano<br>
 +
 
 +
período<br>
 +
 
 +
petróglifo<br>
 +
 
 +
psoríase<br>
 +
 
 +
quefir<br>
 +
 
 +
raíl<br>
 +
 
 +
réptil<br>
 +
 
 +
reuma<br>
 +
 
 +
réxime<ref>Lembremos que o plural desta palabra é ''réximes''.</ref><br>
 +
 
 +
rícino<br>
 +
 
 +
rubéola<br>
 +
 
 +
téxtil</font><br>
 +
</div>
 +
</blockquote>
 +
 
 +
*Polo xeral, os cultismos que comparten unha mesma terminación teñen todos a mesma acentuación. Por exemplo, dentro dos elementos químicos, teñen acentuación [[#Graves | <ins><font color="darkblue">grave</font></ins>]]: <font color="#0066cc">''neon, argon, cripton, radon</font>'' e ''<font color="#0066cc">xenon''</font>.
 +
 
 +
*Inserimos a continuación un cadro con terminacións cultas e a súa acentuación correcta:
 +
 
 +
{| style="border-collapse: separate; border-spacing:0; border-width:1px; border-style:solid; border-color:#ccccff; padding:10;" valign="top" align="center" cellpadding="10" cell spacin="0"
 +
|style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; background:#ccccff; border-color:#ccccff" | '''Terminación'''
 +
|style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; background:#ccccff; border-color:#ccccff" | '''Exemplos'''
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | -almía
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">oftalmía
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | -atlon
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">décatlon, péntatlon, tríatlon
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | -cito
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">leucocito, linfocito
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | -clise
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">énclise, próclise
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | -éola
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">auréola, rubéola
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | -éolo
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">alvéolo, nucléolo
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | -glifo
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">petróglifo, xeróglifo
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | -íaco
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">amoníaco, austríaco, cardíaco, celíaco, zodíaco
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | -íase
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">litíase, psoríase
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | -íolo
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">bronquíolo, gladíolo
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | -lito
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">aerólito, electrólito
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | -ólise
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">electrólise, fotólise, hidrólise, pirólise, radiólise
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | -osfera
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">atmosfera, biosfera, estratosfera
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | -osmose
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">osmose, exosmose
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | -óstato
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">aeróstato, termóstato
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | -plexía
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">hemiplexía, paraplexía, tetraplexía
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | -tipo
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">estereotipo, logotipo, prototipo
 +
|}
 +
 
 +
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
 +
 
 +
=== Acento diacrítico ===
 +
 
 +
*Utilízase o acento gráfico con función diacrítica para distinguir algunhas parellas de palabras con significados distintos que se escriben igual.
 +
 
 +
*Como xa dixemos ao falar das formas verbais con acento diacrítico, mantense o acento cando se unen cunha forma átona do pronome, aínda que non lles corresponda segundo as [[#Regras xerais de acentuación|<ins><font color="darkblue">regras xerais de acentuación</font></ins>]] para as formas polisílabas. Deste xeito distínguense, por exemplo, <font color="#0066cc">''dalo''</font> (<font color="#0066cc">''dar''</font> + pronome <font color="#0066cc">''o''</font>) de <font color="#0066cc">''dálo''</font> (<font color="#0066cc">''dás''</font> + pronome <font color="#0066cc">''o''</font>) ou <font color="#0066cc">''polo''</font> (preposición <font color="#0066cc">''por''</font> + artigo <font color="#0066cc">''o''</font>) de <font color="#0066cc">''pólo''</font> (verbo <font color="#0066cc">''pór''</font> + pronome <font color="#0066cc">''o''</font>).
 +
 
 +
*Cando unha palabra leva acento diacrítico para diferenciala doutra, mantén este acento na flexión de número, aínda que en plural xa non coincida con outra palabra:
 +
 
 +
<blockquote style="background: white; border: 1px solid #ccccff; padding:0px 10px 0px 100px; text-align:justify">
 +
<font color="#0066cc">só</font> (&#171;único&#187;) / <font color="#0066cc">so</font> (baixo) &#8594; <font color="#0066cc">sós</font> (&#171;únicos&#187;)
 +
</blockquote>
 +
 
 +
:As formas femininas do adxectivo <font color="#0066cc">''só''</font> non levan acento porque non é necesario distinguilas doutras palabras: <font color="#0066cc">''soa, soas''</font>.
 +
 
 +
*Inserimos a continuación a listaxe de palabras con acento diacrítico en galego:
 +
 
 +
{| style="border-collapse: separate; border-spacing:0; border-width:1px; border-style:solid; border-color:#ccccff; padding:10;" valign="top" align="center" cellpadding="10" cell spacin="0"
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">á</font> (prep. ''a'' + ''a'' artigo; extremidade das aves)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">a</font> (artigo; pron. átono; prep.)
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">ás</font> (''a'' + ''as'' artigo; extremidades das aves; carta co número 1)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">as</font> (artigo; pron. átono)
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">bésta</font> (arma; resorte en vehículos)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">besta</font> (animal)
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">bóla</font> (esfera)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">bola</font> (peza de pan)
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">cá</font> (''ca'' + ''a'')
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">ca</font> (conx. comparativa)
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">cás</font> (''ca'' + ''as'')
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">cas</font> (preposición (na casa de, á casa de))<ref>Non se debe confundir ''cas'' (preposición que aparece en enunciados do tipo ''Está en cas da súa nai'') coa forma ''coas'' (contracción da prep. ''con'' + artigo ''as'': ''Defínese coas seguintes características''). A contracción da preposición ''con'' e o artigo ''a'' en singular é ''coa'': ''Presentarase a instancia xunto <font color="maroon">coa</font> seguinte documentación''. Teñamos en conta, ademais, que a conxunción ''ca'' e a preposición ''a'' non contraen nunca: ''Déuselles máis información a uns <font color="maroon">ca a</font> outros''.</ref>
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">chá</font> (plana)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">cha</font> (''che'' + ''a'')
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">chás</font> (planas)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">chas</font> (''che'' + ''as'')
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">có</font> (''ca'' + ''o'')
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">co</font> (''con'' + ''o'')
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">cós</font> (''ca'' + ''os'')
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">cos</font> (''con'' + ''os'')
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">cómpre</font> (é mester)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">compre</font> (merque)
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">cómpren</font> (son mester)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">compren</font> (merquen)
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">dá</font> (pres. e imp. de ''dar'')
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">da</font> (''de'' + ''a'')
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">dás</font> (pres. de ''dar'')
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">das</font> (''de'' + ''as'')
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">dó</font> (compaixón; aflición; nota musical)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">do</font> (''de'' + ''o'')
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">é</font> (pres. de ''ser'')
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">e</font> (conx.)
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">fóra</font> (adv.)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">fora</font> (pluscuamperfecto dos verbos ''ser'' e ''ir'')
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">má</font> (ruín)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">ma</font> (''me'' + ''a'')
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">más</font> (ruíns)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">mas</font> (''me'' + ''as'')
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">máis</font> (adv. e pron.)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">mais</font> (conx.)<ref>A locución conxuntiva ''e mais'' non leva acento ao igual que a conxunción adversativa ''mais'' (&#171;pero&#187;): ''Presentaranse os/as interesados/as <font color="maroon">e mais</font> os/as seus/súas representantes; O persoal realizará o exercicio durante o tempo previsto na convocatoria mais o que se presente pola quenda de discapacitados/as poderá solicitar a ampliación de tempo con anterioridade á realización do exercicio''. Pola contra, non esquezamos poñer acento ao adverbio de cantidade ''máis'': ''Non se concederán <font color="maroon">máis</font> licenzas de obra''.</ref>
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">nó</font> (lazo)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">no</font> (''en'' + ''o'')
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">nós</font> (pron. tónico; pl. de ''nó'')
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">nos</font> (pron. átono; ''en'' + ''os'')
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">ó</font> (''a'' + ''o'')
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">o</font> (artigo; pron. átono)
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">ós</font> (''a'' + ''os'')
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">os</font> (artigo; pron. átono)
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">óso</font> (parte do esqueleto)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">oso</font> (animal)
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">pé</font> (parte do corpo)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">pe</font> (letra)
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">póla</font> (rama)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">pola</font> (galiña; ''por'' + ''a'')
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">pór</font> (poñer)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">por</font> (prep.)
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">présa</font> (apuro)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">presa</font> (prendida; presada; encoro)
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">sé</font> (sede eclesiástica; imp. de ''ser'')
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">se</font> (conx.; pron.)
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">só</font> (adv. e adx.)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">so</font> (prep.)
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">té</font> (infusión)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">te</font> (pron. átono; letra)
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">vén</font> (pres. de ''vir'')
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">ven</font> (pres. de ''ver''; imperativo de ''vir'')
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">vés</font> (pres. de ''vir'')
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">ves</font> (pres. de ''ver'')
 +
|-
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">vós</font> (pron. tónico)
 +
| style="border-style:solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" | <font color="#0066cc">vos</font> (pron. átono)
 +
|}
-
::íd''.'' ( de ''ídem'')
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
-
* Os símbolos nunca levan acento, aínda que manteñan a letra que a leva na palabra que representan:
+
== Notas e referencias ==
-
::a'' ''(de ''área)''
+
<references/>
-
::ha (de ''hectárea'')
+
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>

Revisión actual feita o 27 de novembro de 2014 ás 13:05

Páxinas principais

Portada
Aspectos formais
Normas de estilo e redacción


Índice

Introdución

No galego só empregamos un acento, o acento agudo (´). Nunca debe omitirse o acento pois unha palabra pode variar totalmente de significado segundo o leve ou non. Son habituais as parellas de substantivo e forma verbal que se opoñen pola presenza ou ausencia do acento gráfico:

ánimo / animo
diálogo / dialogo
hábito / habito
exército / exercito
público / publico
  • Tamén se opoñen polo acento o pretérito pluscuamperfecto e o futuro de indicativo dos verbos regulares:
• pagara/pagará
A empresa alegou que xa pagara a liquidación antes da reclamación. / A consellería pagará as subvencións no mes de maio.
• subvencionaran/subvencionarán
Os organismos que subvencionaran no ano anterior os proxectos presentaron unha memoria. / As consellerías subvencionarán todos os proxectos que se presenten en prazo e que cumpran os requisitos.
  • Outros exemplos de parellas que se opoñen polo acento son:
á / a
ágora / agora
área / area
país / pais
traía / traia
↑ Voltar ↑

Regras xerais de acentuación

As regras xerais de acentuación do galego son:

↑ Voltar ↑

Agudas

  • Levan acento gráfico as palabras agudas polisílabas que rematan en vogal (ventá, esquí); en vogal + n (común, almacén); en vogal + s (ventás, esquís) ou en vogal + ns (comúns, almacéns).
  • Non levan acento gráfico as palabras agudas polisílabas que levan un ditongo decrecente[1] na última sílaba (seguido ou non de –s): ademais, controis, xudeu, xersei, azuis.
  • Non levan acento gráfico as palabras agudas polisílabas rematadas nunha consoante distinta de –n ou –s (anel, dobrez) ou nun grupo consonántico distinto de –ns (robots, anoraks).
  • Como regra xeral, non levan acento gráfico as palabras monosílabas: si, min.
↑ Voltar ↑

Graves

  • Acentúanse as palabras graves que rematan nunha consoante distinta de –n ou –s (réptil, réquiem, ítem); nun grupo consonántico que non sexa –ns (cómics, látex, ítems) ou aquelas con ditongo decrecente na última sílaba (hóckey). Estas últimas son moi pouco frecuentes.
  • Non levan acento gráfico as palabras graves rematadas en vogal ou ditongo crecente (pagamento, premio); en vogal + n (escriben); en vogal + s (lapis) ou en vogal + ns (dolmens).
↑ Voltar ↑

Esdrúxulas

  • As palabras esdrúxulas sempre levan acento gráfico (lóxico, público). É erro frecuente omitir o acento nestas palabras. Ademais, nalgúns casos a falta do acento converte a palabra noutra:
Será considerado ben de interese *publico > público
*Limites da parcela > Límites
Deberá acreditar ter feito o *deposito de 300 euros > depósito
↑ Voltar ↑

Sobresdrúxulas

  • As palabras sobresdrúxulas, igual ca as esdrúxulas, levan sempre acento gráfico (cámbiaselle).
  • Un dos erros habituais na acentuación destas palabras é colocar o acento noutra sílaba: *notíficaselle en lugar de notifícaselle.
  • Cómpre lembrar que os adverbios rematados en –mente en galego non son palabras sobresdrúxulas senón graves, polo que, a diferenza do castelán, nunca levan acento gráfico: adecuadamente, facilmente, fisicamente, ultimamente, utilmente.
  • No entanto, no caso de apareceren varios adverbios rematados en -mente coordinados, esta terminación só aparece no derradeiro e os anteriores, se o tiñan, manteñen o seu acento:
cómoda e facilmente
medidas acertadas económica, social e politicamente
↑ Voltar ↑

Dúbidas en relación coa acentuación

Despois de lembrarmos as regras xerais, pasamos a solucionar algunhas dúbidas que xorden habitualmente en relación coa acentuación.

↑ Voltar ↑

Monosílabos

  • A regra xeral indica que os monosílabos non se acentúan.
  • As excepcións á regra corresponden a palabras que deben levar acento diacrítico. O acento diacrítico úsase para distinguir unha palabra doutra que se escribe igual pero que ten outro significado (oso/óso, e/é). A listaxe de palabras con acento diacrítico verémola máis adiante xa que se trata de casos especiais de acentuación.
  • É erro frecuente atopar acento nalgunhas destas palabras por influencia do castelán, como por exemplo si. Esta forma non leva acento en ningún caso, a pesar de ter varios significados. En castelán a acentuación diacrítica de sí débese a que conflúe coa conxunción condicional si, pero en galego esta conxunción é se. Os distintos significados no galego distínguense polo contexto e non é necesario o acento gráfico:
Se todos din que si non fará falta volver votar.
Gardou para si toda a información.
Composición en si menor.
  • Tampouco leva acento gráfico o pronome persoal el. En castelán oponse ao artigo el, que en galego é o.
Deberán entregarllo a el e non a ela.
  • Outros exemplos de palabras monosílabas que non levan acento son: ben, bos, cen, di, el, man, min, sa, ten, ti, un.
↑ Voltar ↑

Acentuación nas contraccións

  • Existen algunhas construcións en galego nas cales é necesario empregar a contracción da preposición a co artigo fronte ao castelán, que só emprega a preposición a.
Así, debemos escribir:
Volver á casa e non *Volver a casa
Feito á man e non *Feito a man
Quedo á súa disposición e non *Quedo a súa disposición
Ingresos á conta e non *Ingresos a conta
Pagamento á conta e non *Pagamento a conta
Pola contra, só levan preposición:
Cursos a distancia e non *Cursos á distancia
Está todo a monte e non *Está todo á monte
  • Tamén se dan erros sen seren por interferencia do castelán, senón por dúbidas na acentuación das contraccións da preposición a + artigo a/as.
Con referencia á cuestión anteriormente citada e non *Con referencia a cuestión
O acto de apertura de proposicións terá lugar ás 12.00 horas e non *terá lugar as 12.00 horas
↑ Voltar ↑

Demostrativos

  • Non se acentúan en ningún caso os pronomes demostrativos. Non é necesario o acento xa que a diferenza entre pronomes e adxectivos se resolve polo contexto.
Este é un dos riscos derivados da falta de prevención. / Este risco deriva da falta de prevención.
Aquel será o obxecto da subvención. / Aquel obxecto comporta a subvención.
↑ Voltar ↑

Interrogativos e exclamativos

  • Os pronomes interrogativos e exclamativos (cal, cando, canto, como, onde, que, quen e por que) non se acentúan nas oracións interrogativas e exclamativas directas:
Cal quere?
Cando volve?
Que sorte!
  • Tampouco se acentúan polo xeral as formas do interrogativo e exclamativo cando introducen oracións indirectas:
Preguntoulle cando volvía.
Pregúntelle onde está.
dille qué queres (dille o que queres) / dille que queres (dille que si queres)
xa sabes qué hai? (xa sabes que cousas hai?) / xa sabes que hai? (xa sabes que si hai?)
xa sabes cánto custou (xa sabes o prezo) / xa sabes canto lle custou (xa sabes o traballo que lle custou)
↑ Voltar ↑

Palabras agudas rematadas en ditongo decrecente

  • Como xa dixemos ao falar das regras xerais, non se acentúan as palabras agudas polisílabas que finalizan en ditongo decrecente (seguido ou non de –s) e tampouco as palabras graves que finalizan en ditongo crecente. Fixémonos nos seguintes exemplos:
• Agudas rematadas en ditongo decrecente: partiu, xudeu, xersei, perdeu
• Agudas rematadas en ditongo decrecente seguido de –s: ademais, controis, azuis
• Graves rematadas en ditongo crecente: premio, egua, tenue, femia
↑ Voltar ↑

Acentuación de ditongos e hiatos[1]

  • Os ditongos compórtanse como vogais simples no tocante á acentuación: levan acento gráfico cando lles corresponde segundo as regras xerais. Lembremos que non levan acento as palabras agudas rematadas en ditongo decrecente (ademais, xersei, participou).
  • Nos ditongos o acento gráfico colócase sempre sobre a vogal forte (a, e, o) xa que esta é a vogal tónica: hidráulico, tráiler, aprovéitase, éuscaro, adóitase, cirurxián, diésel, acuático, quórum.
  • Nas combinacións de varias vogais, o í ou o ú tónicos acentúanse cando forman un hiato.
auditoría
cirurxía
saúdo
proteína
transeúnte
oínte
rúa
súa
dúas
ruído
xuízo
había
país
  • Á hora de acentuar cómpre ter en conta que moitas formas que en galego son hiato (as vogais pertencen a sílabas diferentes) en castelán son ditongo ou se dan as dúas opcións. Así, non teñen dobre acentuación en galego palabras que a teñen no castelán. Por tanto, as únicas formas posibles en galego son con acentuación esdrúxula, xa que se trata de hiatos:
austríaco (aus-trí-a-co)
cardíaco (car-dí-a-co)
período (pe-rí-o-do)
  • Encontramos tamén hiato nas formas dos verbos rematados en -aír, -oír e –uír e tamén noutras formas verbais:
saír
oír
construír
atribuír
concluír
constituír
atribuído
substituíndo
constrúen
sería
amplíe
avalío
constitúe
substitúe
conclúo
  • Na acentuación das secuencias –iu– e –ui– xorden a miúdo dúbidas acerca da vogal sobre a cal colocar o acento gráfico, xa que se trata de dúas vogais febles. A norma establece que se as vogais forman ditongo o acento recae sobre a primeira vogal e se forman hiato o acento vai sobre a segunda vogal.
Palabras con acento na primeira vogal (ditongos -úi- e -íu-):
púidose
púidenlle
seguíuselle (o acento tamén vai sobre a primeira vogal (í) xa que a letra u anterior neste caso non se pronuncia, acompaña o g)
partíullelo
dirixíuselle
Palabras con acento na segunda vogal (hiatos –u-í– e –i-ú–):
diúrno
viúvo
miúdo
circuíto
concluínte
constituínte
contribuínte
fluído
gratuíto
posuír
prexuízo
ruído
xenuíno
xuíza
multiúsos (Con respecto a esta última palabra, trátase dunha forma composta xa soldada e, por tanto, debe seguir as regras xerais de acentuación)
  • Nas formas do verbo prohibir (prohibe, prohiben) as vogais forman hiato pero non levan acento gráfico porque o h intercalado xa indica que as dúas vogais pertencen a sílabas diferentes: pro-hi-bir, pro-hi-bo, pro-hi-be, pro-hi-ben etc.
  • É erro frecuente acentuar as formas de presente do verbo adecuar. As formas correctas non levan acento gráfico:
adecuo
adecuas
adecua
adecuamos
adecuades
adecuan
  • As combinacións de tres vogais poden constituír ou non un tritongo. Nos casos en que non forman tritongo poden conformar dúas ou tres sílabas diferentes.
  • Os casos de tritongo son moi pouco frecuentes en galego, aínda que hai algúns exemplos moi comúns: plural de palabras rematadas en –ial, –ual ou formas dos verbos rematados en –iar e –uar. Lembremos que a regra xeral di que non levan acento gráfico as palabras agudas polisílabas con ditongo decrecente na ultima sílaba (seguido ou non de –n ou –s). Os casos de tritongos equipáranse aos ditongos decrecentes, polo que non levan acento gráfico palabras como: adecuei, cambiou, circunstanciais, iguais, minguou, oficiais, residuais, Uruguai.
  • Moitas veces as secuencias de tres vogais constitúen vogal + ditongo decrecente e tampouco lles corresponde acento: anuais (a-nu-ais), actuou (ac-tu-ou), adiou (a-di-ou), continuou (con-ti-nu-ou).
  • A unión de tres vogais é unha secuencia habitual nas formas verbais. Nestes casos, cando a intensidade recae sobre a vogal feble (i, u), esta acentúase graficamente para indicar que forma hiato:
baía
caía
concluíu
contribuíu
diminuíu
distribuíu
posuía
retribuíu
saía
saíu
substituíu
traía
↑ Voltar ↑

Palabras monosílabas ou bisílabas

  • Debemos ter en conta que hai determinadas palabras agudas que levan a combinación de volgal débil con forte que en galego son sempre bisílabas. Por tanto, deben seguir as regras das polisílabas. Ás veces estas palabras aparecen grafadas sen acento debido á interferencia do castelán. Non teñen ditongo, senón hiato, e deben levar acento por seren polisílabas e agudas as seguintes palabras:
guión (gui-ón)
ión (i-ón)
ruán (ru-án)
truán (tru-án)
↑ Voltar ↑

Acentuación correcta das formas verbais de pretérito imperfecto, de pluscuamperfecto e de condicional

  • Son frecuentes os erros verbo do acento gráfico que se deben ao descoñecemento da forma estándar en galego. As Normas ortográficas e morfolóxicas do galego establecen que a primeira e segunda persoas do plural do imperfecto de indicativo, pluscuamperfecto de indicativo e condicional son palabras graves e non esdrúxulas, e non levan acento porque rematan en –s.
• Imperfecto de indicativo: colliades, colliamos, seguiades, seguiamos, viades, viamos.
• Pluscuamperfecto de indicativo: collerades, colleramos, seguirades, seguiramos, virades, viramos.
• Condicional: colleriades, colleriamos, seguiriades, seguiriamos, veriades, veriamos.
  • Pola contra, no caso do pretérito de subxuntivo levan acento ao seren palabras esdrúxulas: vísemos, collésemos, seguísemos.
↑ Voltar ↑

Acentuación dos verbos con pronomes enclíticos

  • Cando os verbos levan pronomes enclíticos, no tocante á acentuación gráfica compórtanse como se fosen unha soa palabra e levan acento gráfico ou non segundo as regras de acentuación. Así, ao cambiar a posición da sílaba tónica, algúns verbos que non levan acento gráfico pasan a telo e, pola contra, algunhas formas verbais que o levan deixan de telo:
proporcionará (futuro) + a → proporcionaraa
proporcionara (pluscuamperfecto) + a → proporcionáraa
fixeron + o → fixérono
traen + o → tráeno
mantén + se → mantense
↑ Voltar ↑

As formas verbais con acento diacrítico

  • As formas verbais que levan acento diacrítico mantéñeno cando se unen cunha forma átona do pronome, aínda que non lles corresponda segundo as regras xerais de acentuación para as formas polisílabas. Deste xeito, distinguimos por exemplo dalo (dar + pronome o) de dálo (dás + pronome o).
dá → dálle, dáme, dáo
pór → pólo, pórlle
↑ Voltar ↑

O verbo pór

antepor
compor
contrapor
predispor
propor
↑ Voltar ↑

Palabras compostas

  • Nesta subepígrafe cómpre distinguir entre palabras compostas soldadas, palabras compostas que se escriben con guión e palabras compostas que se escriben de forma separada.
↑ Voltar ↑

Palabras compostas xa soldadas

  • As palabras compostas xa soldadas, isto é, as palabras que se escriben xuntas e sen guión, compórtanse para os efectos de acentuación como unha soa palabra e seguen as regras xerais de acentuación, independentemente de como se acentúen por separado os elementos que as conforman.
antiaéreo
baloncesto (< balón)
contaquilómetros
fisicoquímico (< físico)
foraborda (< fóra)
Riotorto (< río)
sociopolítico
↑ Voltar ↑

Palabras compostas con guión

  • As palabras compostas con guión sempre conservan a acentuación gráfica que lle corresponde a cada un dos termos por separado:
teórico-práctico
técnico-administrativo
↑ Voltar ↑

Palabras compostas que se escriben de forma separada

  • As palabras compostas que se escriben de forma separada tamén manteñen a acentuación gráfica de cada termo:
gardas civís
sofá cama
  • Teñamos en conta que os numerais ordinais décimo primeiro, décimo sétimo, décimo noveno, vixésimo terceiro etc. se escriben de forma separada, polo que se aplican as regras de acentuación a cada unha das palabras.
↑ Voltar ↑

Estranxeirismos e latinismos

  • Os estranxeirismos e latinismos cando se adaptan ao galego levan ou non acento gráfico de acordo coas normas xerais de acentuación do galego. Así, escribiremos a expresión currículum vítae e a palabra quórum en redonda e acentuadas. Pero se optamos polas formas latinas escribiremos curriculum vitae e quorum con cursiva. No primeiro caso temos ademais a forma currículo.
  • Imos ver a continuación exemplos e a grafía e acentuación correctas doutros latinismos e extranxeirismos. Teñamos en conta que o «y» final dalgúns estranxeirismos se equipara ao «i» do galego.
• Palabras agudas: anorak, ballet, boicot, carné, chalé, iceberg, islam, relax, spray, voleibol, xampú.
• Palabras graves: accésit, álbum, béisbol, cámping, campus, clúster, corpus, dóping, ítem, hippy, hobby, hóckey, ioga, karaoke, líder, mitin, penalti, pizza, quórum, réquiem, rugby, superávit, tándem, télex, tícket.
• Palabras esdrúxulas: bádminton, búmerang, cárdigan, décatlon, déficit, hábitat, hándicap, ómnibus, párkinson.
↑ Voltar ↑

Acentuación de nomes propios e apelidos

  • Observamos con frecuencia a ausencia de acento en nomes propios e apelidos. Lembremos que os nomes propios deben seguir as regras de acentuación dos nomes comúns.
*Maria Jesus → María Jesús
*Rafael Gonzalez → Rafael González
*Valcarcel → Valcárcel
*Guillen → Guillén
*Xose → Xosé
*Rios → Ríos ou Riós
*Miguez → Míguez ou Miguez
↑ Voltar ↑

Acentuación de palabras en maiúscula

  • Existe a falsa crenza de que non é obrigatorio acentuar graficamente as maiúsculas. Tanto se son iniciais como se están integradas nunha palabra escrita enteiramente en maiúsculas deben levar acento se así lles corresponde segundo as regras de acentuación.
CONSELLERÍA DE SANIDADE
HOSPITAL CLÍNICO DE SANTIAGO DE COMPOSTELA
DISPOSICIÓNS XERAIS
É prioritario atender as necesidades básicas
Óscar naceu na Arnoia
  • Porén, non se acentúan as maiúsculas que forman parte das siglas:
DNI
OCDE
↑ Voltar ↑

Siglas, acrónimos, abreviaturas e símbolos

  • As siglas, como acabamos de dicir na epígrafe anterior, non se acentúan nunca:
ACOTES
ENAGAS
euríbor
módem
  • As abreviaturas manteñen o acento no caso de incluír a vogal que leva o acento na palabra completa:
íd. (de ídem)
núm. (de número)
páx. (de páxina)
teléf. (de teléfono)
  • Os símbolos nunca levan acento, aínda que manteñan a letra que leva o acento na palabra que representan:
a (área)
ha (hectárea)
↑ Voltar ↑

Listaxe de palabras cultas e a súa acentuación correcta

  • No caso dos cultismos son frecuentes os erros na acentuación, fundamentalmente cando a sílaba tónica non coincide coa do castelán. Presentamos a continuación unha listaxe coa acentuación correcta:

acne

áloe

alvéolo

amálgama

amoníaco

anódino

atmosfera

auréola

bronquíolo

cepelín

chofer

ciclope

cóengo

conclave

diocese/arquidiocese

eléctrodo

elite

endócrino

epizootia

exexese

flúor

hemacia

heroe

hipermetrope

ibero/celtibero

isóbara

medula

mísil

neon

óboe

olimpíada

omoplata

osmose

parasito

pelicano

período

petróglifo

psoríase

quefir

raíl

réptil

reuma

réxime[2]

rícino

rubéola

téxtil

  • Polo xeral, os cultismos que comparten unha mesma terminación teñen todos a mesma acentuación. Por exemplo, dentro dos elementos químicos, teñen acentuación grave: neon, argon, cripton, radon e xenon.
  • Inserimos a continuación un cadro con terminacións cultas e a súa acentuación correcta:
Terminación Exemplos
-almía oftalmía
-atlon décatlon, péntatlon, tríatlon
-cito leucocito, linfocito
-clise énclise, próclise
-éola auréola, rubéola
-éolo alvéolo, nucléolo
-glifo petróglifo, xeróglifo
-íaco amoníaco, austríaco, cardíaco, celíaco, zodíaco
-íase litíase, psoríase
-íolo bronquíolo, gladíolo
-lito aerólito, electrólito
-ólise electrólise, fotólise, hidrólise, pirólise, radiólise
-osfera atmosfera, biosfera, estratosfera
-osmose osmose, exosmose
-óstato aeróstato, termóstato
-plexía hemiplexía, paraplexía, tetraplexía
-tipo estereotipo, logotipo, prototipo
↑ Voltar ↑

Acento diacrítico

  • Utilízase o acento gráfico con función diacrítica para distinguir algunhas parellas de palabras con significados distintos que se escriben igual.
  • Como xa dixemos ao falar das formas verbais con acento diacrítico, mantense o acento cando se unen cunha forma átona do pronome, aínda que non lles corresponda segundo as regras xerais de acentuación para as formas polisílabas. Deste xeito distínguense, por exemplo, dalo (dar + pronome o) de dálo (dás + pronome o) ou polo (preposición por + artigo o) de pólo (verbo pór + pronome o).
  • Cando unha palabra leva acento diacrítico para diferenciala doutra, mantén este acento na flexión de número, aínda que en plural xa non coincida con outra palabra:
só («único») / so (baixo) → sós («únicos»)
As formas femininas do adxectivo só non levan acento porque non é necesario distinguilas doutras palabras: soa, soas.
  • Inserimos a continuación a listaxe de palabras con acento diacrítico en galego:
á (prep. a + a artigo; extremidade das aves) a (artigo; pron. átono; prep.)
ás (a + as artigo; extremidades das aves; carta co número 1) as (artigo; pron. átono)
bésta (arma; resorte en vehículos) besta (animal)
bóla (esfera) bola (peza de pan)
cá (ca + a) ca (conx. comparativa)
cás (ca + as) cas (preposición (na casa de, á casa de))[3]
chá (plana) cha (che + a)
chás (planas) chas (che + as)
có (ca + o) co (con + o)
cós (ca + os) cos (con + os)
cómpre (é mester) compre (merque)
cómpren (son mester) compren (merquen)
dá (pres. e imp. de dar) da (de + a)
dás (pres. de dar) das (de + as)
dó (compaixón; aflición; nota musical) do (de + o)
é (pres. de ser) e (conx.)
fóra (adv.) fora (pluscuamperfecto dos verbos ser e ir)
má (ruín) ma (me + a)
más (ruíns) mas (me + as)
máis (adv. e pron.) mais (conx.)[4]
nó (lazo) no (en + o)
nós (pron. tónico; pl. de nó) nos (pron. átono; en + os)
ó (a + o) o (artigo; pron. átono)
ós (a + os) os (artigo; pron. átono)
óso (parte do esqueleto) oso (animal)
pé (parte do corpo) pe (letra)
póla (rama) pola (galiña; por + a)
pór (poñer) por (prep.)
présa (apuro) presa (prendida; presada; encoro)
sé (sede eclesiástica; imp. de ser) se (conx.; pron.)
só (adv. e adx.) so (prep.)
té (infusión) te (pron. átono; letra)
vén (pres. de vir) ven (pres. de ver; imperativo de vir)
vés (pres. de vir) ves (pres. de ver)
vós (pron. tónico) vos (pron. átono)
↑ Voltar ↑

Notas e referencias

  1. ↑ 1,0 1,1 Ditongo decrecente: formado por vogal forte (a, e, o) seguida de vogal débil (i, u) que se articulan na mesma sílaba. Tamén imos considerar que son decrecentes os ditongos formados por dúas vogais débiles (iu, ui). Ditongo crecente: formado por vogal débil (i, u) seguida de vogal forte (a, e, o) que se pronuncian na mesma sílaba. Hiato: encontro de vogais que pertencen a sílabas diferentes.
  2. ↑ Lembremos que o plural desta palabra é réximes.
  3. ↑ Non se debe confundir cas (preposición que aparece en enunciados do tipo Está en cas da súa nai) coa forma coas (contracción da prep. con + artigo as: Defínese coas seguintes características). A contracción da preposición con e o artigo a en singular é coa: Presentarase a instancia xunto coa seguinte documentación. Teñamos en conta, ademais, que a conxunción ca e a preposición a non contraen nunca: Déuselles máis información a uns ca a outros.
  4. ↑ A locución conxuntiva e mais non leva acento ao igual que a conxunción adversativa mais («pero»): Presentaranse os/as interesados/as e mais os/as seus/súas representantes; O persoal realizará o exercicio durante o tempo previsto na convocatoria mais o que se presente pola quenda de discapacitados/as poderá solicitar a ampliación de tempo con anterioridade á realización do exercicio. Pola contra, non esquezamos poñer acento ao adverbio de cantidade máis: Non se concederán máis licenzas de obra.
↑ Voltar ↑

Traído desde "http://w_estdog-pro.xunta.es/index.php/Acentuaci%C3%B3n_gr%C3%A1fica"
Ferramentas persoais
Xunta de Galicia