O xénero

De Manual de Estilo DOG

(Diferenzas entre revisións)
(Palabras con distinto xénero en castelán e en galego)
(O contido da páxina foi eliminado)
 
Liña 1: Liña 1:
-
{{Modelo:Cabeceira}}
 
-
__FORCETOC__
 
-
== O xenero dalgunhas palabras ==
 
-
En galego, algunhas palabras presentan confusión con respecto ao xénero, debido, na maior parte dos casos, ás interferencias co castelán.
 
-
 
-
Para unha consulta dos casos en que hai discrepancias, incluímos unha listaxe ao final deste capítulo.
 
-
 
-
Recordamos algunhas regras básicas e reparamos nos casos que poden dar lugar a confusión:
 
-
 
-
:* Como regra xeral, os substantivos rematados en ''-o'' son masculinos (''o cadro, o diñeiro, o lixo, o tellado, o testemuño''...) e os substantivos rematados en ''–a'' son femininos (''a  cabeza, a casa, a encarga, a estrada, a estrea, a tea, a testemuña''...).
 
-
 
-
Agora ben, hai excepcións á regra anterior. Así, hai palabras rematadas en ''–o'' que son de xénero feminino: ''a dínamo, a foto, a libido, a tribo''...; e palabras rematadas en ''–a'' que son de xénero masculino: ''o albará, o diadema, o tramua''...
 
-
 
-
:* Moitos substantivos e adxectivos rematados en ''–e'' referidos a seres sexuados serven para referirse tanto a masculino como a feminino: ''ausente, axente, cantante, importante, intérprete, representante''...
 
-
 
-
Máis adiante, cando falemos da flexión de xénero, veremos que algúns substantivos e adxectivos deste grupo terminan en ''–a'' no feminino: ''presidenta, xefa''...
 
-
   
 
-
:* Os substantivos rematados en ''–e'' referidos a seres ou conceptos non sexuados poden ser de xénero masculino ou feminino: ''o acne, o berce, o dote, a agravante, a árbore, a fraude''...
 
-
 
-
:* O mesmo sucede con substantivos non sexuados terminados en consoante: ''o labor, o mel, o sal, a calor, a cor''...
 
-
 
-
:* Hai substantivos que teñen dobre xénero, masculino e feminino. Nalgúns casos, a variación de xénero dá lugar a acepcións distintas:
 
-
 
-
:::''o cal'' (=óxido de calcio) / ''a cal'' (= rego, canle)<br>
 
-
:::''o terminal'' (dun ordenador, por ex.) / ''a terminal'' (dun aeroporto, por ex.)
 
-
 
-
Noutros, a variación de xénero non comporta diferenzas de acepcións: ''o fin / a fin''. Con todo, esta palabra adoita utilizarse en masculino cando equivale a ''finalidade'' (''O fin da reunión é chegar a un acordo'') e en feminino cando equivale a ''remate'' ou ''termo'' (''A fin de semana vai ser chuviosa'').
 
-
 
-
:* Hai palabras dun só xénero que poden ter correspondencia en castelán con palabras de dobre xénero, ás veces con distintas acepcións. Así
 
-
 
-
{| style="border-collapse: separate; border-spacing: 0; border-width: 1px; border-style: solid; border-color: #ccccff; padding: 10;" cellpadding="10" align="center"
 
-
|-
 
-
! style="border-style: solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color: #ccccff; background:#ccccff; width:300px" |  Galego
 
-
! style="border-style: solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color: #ccccff; background:#ccccff; width:300px" | Castelán
 
-
|-
 
-
| style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''a(s) arte(s)''
 
-
| align="center" |''el arte / la(s) arte(s)''
 
-
|-
 
-
| style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''a calor''
 
-
| align="center" |''el calor / la calor''
 
-
|-
 
-
| style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''a fronte''
 
-
| align="center" |''el frente / la frente''
 
-
|-
 
-
| style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''a marxe''
 
-
| align="center" |''el margen / la margen''
 
-
|-
 
-
| style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''a orde''
 
-
| align="center" |''la / el orden''
 
-
|-
 
-
| style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''a reuma''
 
-
| align="center" |''el reuma / la reuma''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff"  align="center" |''o linde''
 
-
| align="center" |''el linde / la linde''
 
-
|-
 
-
| style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''o mar''
 
-
| align="center" |''el mar / la mar''
 
-
|}
 
-
 
-
:* As palabras que finalizan en ''–axe'', ''-ixe'' ou ''–uxe'' teñen, por regra xeral, xénero feminino: ''a aliaxe, a blindaxe, a drenaxe, a listaxe, a porcentaxe, a reciclaxe, a vertixe, a ferruxe''...
 
-
 
-
::Excepcións: ''o garaxe, o traxe, o paxe''.
 
-
 
-
::A palabra ''personaxe'' ten dobre xénero, de xeito que diremos que ''Manuel é un personaxe importante'', mentres que'' Manuela é unha personaxe importante''.
 
-
 
-
:* As palabras rematadas en ''-me'' son normalmente masculinas: ''o billame'' (cast. grifería), ''o costume, o cume, o  friame, o legume, o ligame, o lume, o pesadume, o raizame''...
 
-
 
-
::Hai dúas excepcións importantes: ''a servidume'' e ''a síndrome'' (por iso, dicimos e escribimos ''a sida'', redución de ''a síndrome de inmunodeficiencia adquirida'').
 
-
 
-
:* As voces cultas con orixe nos nomes gregos en ''–sis'' adoptan a terminación en ''–se'' e son todas de xénero feminino: ''a análise, a antítese, a crise, a a diagnose, a dose, a  énfase, a esclerose, a paréntese, a tese''...
 
-
 
-
:* As voces cultas con orixe nos nomes gregos en ''–itis'' e ''–tis'' adoptan a terminación en ''-ite'' e ''–te'', e son todas de xénero feminino: ''a amigdalite, a apendicite, a artrite, a bronquite, a cute, a glote, a hepatite''...
 
-
 
-
::NOTA: Non pertence a este grupo a palabra ''gratis''.
 
-
 
-
:* As voces cultas con orixe nos nomes gregos en ''–is'' adoptan a terminación en ''–e'' e son todas de xénero feminino: ''a acrópole, a epiderme, a metrópole, a necrópole''...
 
-
 
-
:* Son masculinos os nomes das letras: o ''a, o e, o efe, o gue, o eme''...
 
-
 
-
:* Cos substantivos femininos que comezan por ''a-'' tónico, os determinantes que debemos empregar son tamén femininos, a diferenza do castelán: ''<font color="maroon">a</font> acta, <font color="maroon">a</font> arte, <font color="maroon">a</font> auga, <font color="maroon">a</font> aula, <font color="maroon">a</font> ave''...
 
-
 
-
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
 
-
 
-
== Palabras con distinto xénero en castelán e en galego ==
 
-
 
-
{| style="border-collapse: separate; border-spacing: 0; border-width: 1px; border-style: solid; border-color: #ccccff; padding: 10;" cellpadding="10" align="center"
 
-
|-
 
-
! style="border-style: solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color: #ccccff; background:#ccccff; width: 300px" | Castelán masculino
 
-
! style="border-style: solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color: #ccccff; background:#ccccff; width:300px" | Galego feminino
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el análisis''
 
-
| align="center" |''a análise''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el apocalipsis''
 
-
| align="center" |''a apocalipse''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el arbitraje''
 
-
| align="center" |''a arbitraxe''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el árbol''
 
-
| align="center" |''a árbore''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el arte''
 
-
| align="center" |''a arte''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el canal''
 
-
| align="center" |''a canle, a cal''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el encargo''
 
-
| align="center" |''a encarga'' (tamén vale ''o encargo'')
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el énfasis''
 
-
| align="center" |''a énfase''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el estreno''
 
-
| align="center" |''a estrea''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el fin''
 
-
| align="center" |''a fin'' ou ''o fin''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el fraude''
 
-
| align="center" |''a fraude''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el margen'' (tamén é correcto ''la margen'')
 
-
| align="center" |''a marxe''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el orden''
 
-
| align="center" |''a orde''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el origen''
 
-
| align="center" |''a orixe''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el paisaje''
 
-
| align="center" |''a paisaxe''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el paréntesis''
 
-
| align="center" |''a paréntese''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el peaje''
 
-
| align="center" |''a peaxe''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el pubis''
 
-
| align="center" |''a pube''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el puente''
 
-
| align="center" |''a ponte''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el recargo''
 
-
| align="center" |''a recarga''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el reciclaje''
 
-
| align="center" |''a reciclaxe''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el reuma'' (tamén é correcto ''la reuma'')
 
-
| align="center" |''a reuma''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el riego''
 
-
| align="center" |''a rega''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el sida''
 
-
| align="center" |''a sida''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el síndrome''
 
-
| align="center" |''a síndrome''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el sudor''
 
-
| align="center" |''a suor''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el testigo''
 
-
| align="center" |''a testemuña''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''el vértigo''
 
-
| align="center" |''a vertixe''
 
-
|}
 
-
 
-
 
-
{| style="border-collapse: separate; border-spacing: 0; border-width: 1px; border-style: solid; border-color: #ccccff; padding: 10;" cellpadding="10" align="center"
 
-
|-
 
-
! style="border-style: solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color: #ccccff; background:#ccccff; width:300px" | Castelán feminino
 
-
! style="border-style: solid; border-width: 0 0 1px 0; border-color: #ccccff; background:#ccccff; width:300px" | Galego masculino
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''la cal''
 
-
| align="center" |''o cal''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''la cumbre''
 
-
| align="center" |''o cume''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''la diadema''
 
-
| align="center" |''o diadema''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''la enzima'' (tamén é correcto ''el enzima'')
 
-
| align="center" |''o enzima''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''la labor''
 
-
| align="center" |''o labor''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''la leche''
 
-
| align="center" |''o leite''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''la legumbre''
 
-
| align="center" |''o legume''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''la mar'' (tamén é correcto ''el mar'')
 
-
| align="center" |''o mar''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''la masacre''
 
-
| align="center" |''o masacre''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''la miel''
 
-
| align="center" |''o mel''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''la pesadumbre''
 
-
| align="center" |''a pesadume''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''la sal''
 
-
| align="center" |''o sal''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''la sangre''
 
-
| align="center" |''o sangue''
 
-
|-
 
-
|style="border-style: solid; border-width: 0 1px 0 0; border-color: #ccccff" align="center" |''la señal''
 
-
| align="center" |''o sinal''
 
-
|}
 
-
 
-
<div style="text-align: right; font-size: 90%;">[[#bodyContent|<span style="color: #002bb8;">↑ Voltar ↑</span>]]</div><noinclude>
 

Revisión actual feita o 6 de xuño de 2012 ás 08:36

Ferramentas persoais