Glosario de expresións e termos

De Manual de Estilo DOG

(Diferenzas entre revisións)

Revisión como estaba o 12 de abril de 2013 ás 08:08

Páxinas principais

En elaboración

Índice

1 Observacións
2 Glosario
- 2.1 A
- 2.2 B
- 2.3 C
- 2.4 D

Observacións

Confeccionamos o glosario partindo da expresión ou do termo en castelán. Consideramos que, deste xeito, moitas persoas que o consulten, afeitas a se manexaren coas expresións en castelán, terán máis fácil acceso á correspondente forma galega. Puntualmente, incluímos observacións e comentarios sobre o emprego dalgunhas expresións.
Cando se dan varias opcións, todas correctas, incluímos en primeiro termo aquela de uso máis frecuente.
As formas precedidas de asterisco (*) non son correctas en galego.
Para a elaboración do glosario tomamos como referencias as que se citan a seguir. Ademais, tanto no caso de haber varias formas correctas como naqueles en que poida haber discrepancias entre as distintas fontes lexicográficas ou terminolóxicas, optamos por lles dar preferencia ás expresións e termos que se veñen utilizando de forma habitual nos textos oficiais, nomeadamente no DOG.

• Dicionario da Real Academia Galega (DRAG):

http://www.realacademiagalega.org/dicionario/#searchNoun.do?current_page=1&nounTitle=

• Dicionario Xurídico: http://www.dixuri.com/ — http://dicionarioxuridico.xerais.es/

• Buscatermos (banco de datos terminolóxico da Universidade de Santiago de Compostela)

https://aplicacions.usc.es/buscatermos/publica/index.htm;jsessionid=E335E65BAEEDEE8F0B172765CE32B08D

• Corpus técnico do galego (banco de datos da Universidade de Vigo): http://sli.uvigo.es/CTG/

• InterActive Terminology for Europe (IATE): Visitar IATE

↑ Voltar ↑

Glosario

A

Castelán	Galego	Observacións
a (la) disposición de	á disposición de, ao dispor de
a cargo de	a cargo de, por conta de
a causa de	por causa de, a causa de, por mor de
a ciencia cierta	con certeza, de certo, sen dúbida
a contar desde	que comezará a contar, a partir de, contado desde
a continuación	a seguir, a continuación, seguidamente, deseguido	Evítese o emprego de deseguida, que ten a acepción de "axiña, decontado"
a costa de	á custa de, por conta de
a cuenta y riesgo	por conta e risco
a cuyo fin	para o fin, para o cal
a destajo	a obra feita, a traballo feito, ao axuste, por tarefa
a efectos de	para os efectos de
a este efecto	para este efecto
a este fin	con este fin, para esta finalidade, con este obxecto, para isto
a excepción de	coa excepción de, exceptuando, agás
a falta de	na falta de, a falta de
a fecha fija	con data fixa
a fin de	co fin de, a fin de
a fin de que	co fin de que, a fin de que
a grandes rasgos	en xeral, a grandes trazos, sen entrar en detalles
a instancia de	por instancia de, a/por pedimento de
a la larga	co tempo, ao final
a la mayor brevedad posible	o máis axiña posible, canto antes, coa maior brevidade, no prazo máis breve posible	Non é correcto *á maior brevidade posible
a la postre	en definitiva, despois de todo
a la sazón	daquela, naquel tempo, nese momento
a la vez	á vez, a un tempo, asemade
a lo mejor	ao mellor, se cadra, quizais, talvez
a lo sumo	como máximo
a los efectos de	para os efectos de, para os efectos, co fin de, co obxecto de
a los solos efectos de	só para os efectos de, unicamente para os efectos de, para os únicos efectos de
a mayor abundamiento	por/para maior abastanza, por máis abastamento
a menos que	a menos que, salvo que, agás que, non sendo que, a non ser que
a mi presencia	perante min, na miña presenza
a modo de	como, á maneira de, ao xeito de
a partir de	a partir de	É incorrecta a expresión *a partires de
a pesar de (que)	a pesar de (que), pese a, malia	É incorrecta a expresión *a pesares de (que)
a precio alzado	a prezo axustado, a prezo global
a propuesta de	por proposta de
a raíz de	por mor de, debido a, a consecuencia de
a requerimiento de	por requirimento de
a reserva de	agás, excepto, fóra de
a su ruego	por pedimento seu, a pedimento seu
a su vez	pola súa vez, á súa vez, cando lle corresponda, pola súa parte
a tal efecto	para tal efecto, con tal efecto
a tanto alzado	a prezo global, a prezo fixado, a prezo acordado, a prezo concertado
a tenor de	a teor de, de acordo con, consonte, segundo o teor de
a todos los efectos	para todos os efectos
a veces	ás veces, por veces
a(l) nivel de	— a(o) nivel de — no ámbito (de), con respecto a, en termos de	Cando nos referimos á altura física, é correcta a expresión a(o) nivel de (a temperatura é maior ao nivel do mar). En cambio non é correcta, en sentido figurado, cando se pode substituír por expresións como no ámbito de, con respecto ou similares: *as medidas aplicaranse a nivel de comunidade autónoma (= as medidas aplicaranse no ámbito da comunidade autónoma).
abogar	avogar	Non debe confundirse con avocar
abonar	—aboar (=pagar) —abonar (=subscribir) —fertilizar (a terra)	Aboar e abonar teñen significados diferentes e non deben confundirse. En galego, o equivalente do castelán abonar na acepción de botarlle á terra materias que aumenten a súa fertilidade non é abonar senón fertilizar.
abono	—aboamento (=acción de aboar; pagamento) —abono (=subscrición) —fertilizante	Non debe confundirse aboamento con abono. Para a acepción do castelán referida á substancia que se lle bota á terra para enriquecela non é correcto abono en galego; a palabra que se utiliza é fertilizante.
acarrear	carrexar, carretar, motivar, ocasionar	Non é correcto *acarrear.
acompañar	—acompañar —achegar, xuntar, presentar	Non é correcto o emprego deste verbo como transitivo no canto de achegar, xuntar, presentar, en contextos deste tipo: *Hai que acompañar unha fotocopia do DNI. É correcto como transitivo en contextos coma estes: A instancia deberá ir acompañada de fotocopia compulsada do DNI.
acto seguido	a seguir, logo
acusar recibo	xustificar a recepción, avisar da recepción
acuse de recibo	xustificante de recepción, aviso de recepción
adeudar	—deber (=ter unha débeda) —cargar (=anotar unha cantidade no debe dunha conta bancaria)	Non é correcto *adeudar en conta, debe dicirse cargar en conta.
adjuntar	achegar, xuntar, anexar, engadir	Non é correcto *adxuntar.
adjunto	adxunto(a), como adxectivo	É correcto o seu emprego como adxectivo en frases como o documento adxunto, a nota adxunta. Porén, non é correcto o seu emprego na forma invariable en masculino *Adxunto remito o documento ou *Adxunto remito copia do escrito.
aduana	alfándega, aduana
aforo	—capacidade (dun recinto) —contaxe (estación de)	Non é correcto *aforo.
al amparo de	ao abeiro de, ao amparo de
al corriente	ao día, ao corrente
al efecto de	para o efecto de
al fin y al cabo	ao cabo, á fin e ao cabo
al menos	polo menos, cando menos, ao menos, alomenos
al objeto de	co obxecto de, co fin de
al por mayor	por groso, por xunto
al por menor	a(o) retallo, polo miúdo
albacea	testamenteiro(a)
albaceazgo	testamentaría
alevosía	aleivosía
alienable	alleable, alienable
allanamiento (a la demanda)	achantamento (ante a deman-da), conformidade (coa deman-da)
allanamiento de morada	violación de domicilio, violación de morada
allanarse (a la demanda)	achantar (ante a demanda), conformarse coa demanda
alquilar	alugar
alquiler (acción de alquilar)	alugamento, arrendamento, alugueiro, arrendo	Non é correcto *aluguer.
alquiler (renta, cantidad de dinero)	alugueiro, renda	Non é correcto *aluguer.
alzamiento (de bienes)	alzamento (de bens)
amonestar	amoestar
ancho/a	largo(a), ancho(a)	A forma largo(a) do galego non equivale á forma largo(a) do castelán, cuxo equivalente en en galego é longo(a).
ante todo	ante todo, antes de nada, en primeiro lugar, primeiro de nada
apilar	empillar
aplazamiento	aprazamento, adiamento
aplazar	aprazar, adiar
apoderado	apoderado
aportación	achega, contribución	Non é correcto *aportación.
aportar	—aportar (=chegar a porto) —achegar, contribuír, proporcionar, presentar	En galego o verbo aportar só se utiliza na acepción de "chegar o barco a porto".
apostilla	apostila, postila
apremio	constrinximento, prema
archivar	arquivar
archivo	—arquivo (=lugar onde se arquiva) &·8212;arquivamento (=acción de arquivar)
asequible	accesible, alcanzable	Non é correcto *asequible.
atestiguar	testemuñar	Non é correcto *atestiguar.
aunar	unir(se), sumar	Non é correcto *aunar.
avalúo (de bienes)	taxación (de bens), valoración (de bens)
avenencia	avinza, acordo, convenio, pacto
avenir(se)	avir(se)
averiguar	indagar, investigar, pescudar	Non é correcto *averiguar.
avocar	avocar	Dito dunha autoridade gober-nativa ou xudicial (un xuíz ou maxistrado), significa "atraer para si a resolución dun asunto ou causa cuxa decisión correspondería a un órgano inferior en virtude da incompetencia do tribunal en que a causa foi orixinalmente interposta". Non debe confundirse con avogar, que ten a acepción de "interceder, manifestarse en defensa de".

↑ Voltar ↑

B

Castelán	Galego	Observacións
banda ancha	banda larga
bastantear	verificar a suficiencia	Non é correcto *bastantear.
bastanteo	verificación da suficiencia	Non é correcto *bastanteo.
beca	beca (insignia, banda), bolsa (de estudos, axuda formativa)
becario(a)	bolseiro(a)
boceto	bosquexo, esbozo, esquema
botiquín	caixa de urxencias, depósito de medicamentos, equipamento de primeiros auxilios, botica anexa	Na Lei 5/1999, de ordenación farmacéutica (DOG do 26.5.1999) recóllese a forma botica anexa como equivalente do castelán botiquín, para referirse a oficinas de farmacia instaladas en núcleos pequenos, ligadas a unha farmacia principal.
brecha digital	fenda dixital, brecha dixital
bursátil	bolsista
buzón	caixa de correo (para o postal caixa de entrada (para o correo electrónico) caixa de mensaxes (para as mensaxes telefónicas)

↑ Voltar ↑

C

Castelán	Galego	Observacións
—calidad —cualidad	calidade	Non é correcto *cualidade.
—calificación —cualificación	cualificación	Non é correcto *calificación.
—calificar —cualificar	cualificar	Non é correcto *calificar.
canje	troca, troco, intercambio	Non é correcto *canxe.
canjear	trocar, intercambiar, cambiar	Non é correcto *canxear.
carátula	cara, portada, cuberta	Se se trata da carátula dun prego, empregaremos folla de especificacións do prego.
casa consistorial	casa do concello, concello
casilla	recadro, casa, compartimento	Non é correcto *casiña.
cauce	—leito (dun río) —canle (en sentido figurado, medio para chegar a algo)	Non é correcto *cauce.
caudal	—caudal (só co significado de "cantidade de auga dunha corrente ou dun manancial") —bens, diñeiro, capital	En galego non ten a acepción de "diñeiro, bens".
caudal hereditario	masa hereditaria, bens heredi-tarios, capital hereditario
caudal público	capitais públicos, bens públicos, fondos públicos
caudal relicto	bens relictos
causahabiente	habente causa	O plural é habentes causa.
celebrar	celebrar (organizar unha festa, unha reunión para conmemorar algo)	É abusivo o seu emprego en contextos como celebrar unha reunión, que podemos substituír por realizar unha reunión. Noutros contextos, aínda que a maioría das linguas xa utilizan celebrar acompañando os substantivos contrato ou convenio, tamén se poden utilizar as formas asinar, subscribir ou formalizar.
censal	censual	Non é correcto *censal.
cercanía	proximidade	Expresións como transporte de cercanías deben expresarse en galego como transporte de proximidade.
certidumbre	certeza	Non é correcto *certidume.
cesar	cesar	Malia o indicado no DRAG, este verbo é intransitivo. Por tanto, é incorrecto dicir *O presidente cesou varios conselleiros. O correcto é: O presidente destituíu varios conselleiros, O presidente ordenou o cesamento de varios conselleiros ou mesmo Varios conselleiros cesaron (se estes cesaron por vontade propia). Así, para a fórmula castelá Decreto por el que se cesa a [...] como... o correcto é: Decreto polo que se dispón que cese [...] como... ou ben: Decreto polo que se dispón o cesamento de […] como... Tamén se pode utilizar, tanto en galego como en castelán, o verbo separar nestes contextos. Así, o artigo 62 da Constitución española, na súa alínea e), di: «Nomear e separar os membros do Goberno, por proposta do seu presidente».
cese, cesación	cesamento, separación
cirugía	cirurxía	Non é correcto *ciruxía.
cobro	cobramento, cobro
cohecho	suborno	Non é correcto *cofeito.
coheredero(a)	coherdeiro(a)
colindante	lindeiro(a), estremeiro(a), contiguo(a)
colindar	estremar, lindar
cometido (sust.)	obxectivo, labor, función	Non é correcto *cometido.
comunero	comuneiro, copropietario, condómino
con arreglo a	conforme, de acordo con, de conformidade con, consonte, segundo
con cargo a	con cargo a
con creces	de sobra, dabondo, por demais
con excepción de	con excepción de, agás, fóra de, non sendo
con miras a	con vistas a, pensando en
con objeto de	co obxecto de
con respecto a	con respecto a, respecto de, a respecto de, verbo de, en relación con
con sujeción a	con suxeición a, aténdose a, segundo
concejal(a)	concelleiro(a)	Non son correctas as formas *concellal nin *concexal.
concejalía	concellaría, concellería
concurrir	concorrer	Non é correcto *concurrir.
condueño(a)	condómino(a), copropietario(a)
conflicto	conflito
conllevar	comportar, implicar, supor, levar consigo	Non é correcto *conlevar.
conminar	cominar	Non é correcto *conminar.
connivencia	conivencia	Non é correcto *connivencia.
contemplar	—contemplar (=mirar, observar) —considerar, recoller, prever, establecer, admitir	Non é correcto *A lei contempla a posibilidade de… e si o é: A lei considera/recolle a posibilidade de… ou A lei admite/establece a posibilidade de…
convalidación	validación	Non é correcto *convalidación.
convalidar	validar	Non é correcto *convalidar.
conveniente	conveniente	Non é correcto *convinte.
conyugal	conxugal
cónyuge	cónxuxe
corredor (de comercio, de bolsa)	corretor	Malia que o DRAG recolle corredor, preferimos a forma corretor, fixada no Dicionario xurídico.
correduría (de seguros)	corretoría (de seguros)	Non debe confundirse con corretaxe.
corretaje	corretaxe
cortar	cortar	Non é correcto *curtar, que se utiliza ás veces por analoxía con curto(a).
corto(a)	curto(a)
costar	custar
costas	custas
coste	custo	Non é correcto *custe.
costumbre (s.f.)	costume (s.m.)
coyuntura	conxuntura
crédito	—crédito (monetario) —creto (=sona, consideración)
croquis	bosquexo, esbozo	Non é correcto *croquis.
cuádruple	cuádruplo, cuádrupla	Non é correcto *cuádruple.
cualidad	calidade	Non é correcto *cualidade.
cuantía	contía, cuantía
cuasicontrato	cuasicontrato	Non é correcto *casecontrato.
cuasidelito	cuasidelito	Non é correcto *casedelito.
cuenca (hidrológica)	bacía (hidrolóxica), cunca (hi-drolóxica)
cumplimentar	—cumprimentar —cubrir, encher, consignar (inserir datos nun documento: cubrir unha instancia)	Cumprimentar só ten en galego a acepción de "facerlle os cumprimentos ou os parabéns a alguén": Cumprimentou o embaixador e a súa dona ao chegaren ao noso país.
cupo	cota	Non é correcto *cupo.
curriculum vitae	currículo, currículum vítae, curriculum vitae	Como vemos, podemos optar pola forma moderna currículo ou pola forma latina. Neste segundo caso permítese a acentuación latina, co cal a expresión se escribe en cursiva, ou a acentuación segundo as normas de acentuación do galego, caso en que se grafa en redonda.
cursar (un expediente)	tramitar (un expediente)
cursillo	curso	Non é correcto *cursiño.

↑ Voltar ↑

D

Castelán	Galego	Observacións
daños y perjuicios	danos e perdas	Non é correcto *danos e prexuízos.
de acuerdo con	de acordo con, consonte	É incorrecta a contracción da preposición de + o substantivo acordo: *dacordo.
de ahora en adelante	de agora en diante, a partir de agora
de fecha (de)	con data do, do día
de modo que	de modo que, de xeito que, de maneira que
de su razón	correspondente, da súa clase
de vez en cuando	de cando en vez, de vez en cando, de cando en cando
debatir	debater	Non é correcto *debatir.
decomisar	comisar	Non é correcto *decomisar.
decomiso	comiso	Non é correcto *decomiso.
dedicar	dedicar	Non é correcto *adicar.
dejación	renuncia, desistencia, abando-no, desleixo	Non é correcto *deixación.
delictivo(a)	delituoso(a)	Non é correcto *delitivo(a).
derechohabiente	habente dereito	O plural é habentes dereito.
derogación	derrogación
derogar	derrogar
derogatorio(a)	derrogatorio(a)
desahuciar	desafiuzar
desahucio	desafiuzamento
desarrollar	—desenrolar —desenvolver	En galego utilizamos o verbo desenrolar no sentido estrita-mente físico de desfacer ou desenvolver un rolo ou algo enrolado. No ámbito figurado debe usarse desenvolver.
desarrollo	—desenrolo —desenvolvemento	Desenrolo emprégase exclusi-vamente para referirse ao acto físico de "desenrolar algo que está enrolado". No sentido figurado debe usarse desenvolvemento.

↑ Voltar ↑

@@ Liña 598: / Liña 598: @@
 | style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" width="32%" | <font color="#0066cc">cesar</font>
 | style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" width="32%" | <font color="#0066cc">cesar</font>
-| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" width="31%" |<font color="#0066cc">Malia o indicado no DRAG, este verbo é intransitivo.<br>
+| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" width="31%" |<font color="#0066cc">Malia o indicado no [http://www.realacademiagalega.org/dicionario#loadNoun.do?current_page=1&id=9823 DRAG], este verbo é intransitivo.<br>
 Por tanto, é incorrecto dicir <font color="maroon">*''O presidente cesou varios conselleiros''</font>. O correcto é: <font color="0000cc">''O presidente destituíu varios conselleiros''</font>, <font color="0000cc">''O presidente ordenou o cesamento de varios conselleiros''</font> ou mesmo <font color="0000cc">''Varios conselleiros cesaron''</font> (se estes cesaron por vontade propia). Así, para a fórmula castelá <font color="0000cc">''Decreto por el que se cesa a [...] como...''</font> o correcto é: <font color="0000cc">''Decreto polo que se dispón que cese [...] como...''</font> ou ben: <font color="0000cc">''Decreto polo que se dispón o cesamento de […] como...''</font> Tamén se pode utilizar, tanto en galego como en castelán, o verbo <font color="0000cc">''separar''</font> nestes contextos. Así, o artigo 62 da Constitución española, na súa alínea e), di: «Nomear e <font color="0000cc">''separar''</font> os membros do Goberno, por proposta do seu presidente».</font>
 |-
@@ Liña 731: / Liña 731: @@
 | style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" width="32%" | <font color="#0066cc">corredor (de comercio, de bolsa)</font>
 | style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" width="32%" | <font color="#0066cc">corretor</font>
-| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" width="31%" |<font color="#0066cc">Malia que o DRAG recolle <font color="0000cc">''corredor''</font>, preferimos a forma <font color="0000c">''corretor''</font>, fixada no [http://dicionarioxuridico.xerais.es/ ''Dicionario xurídico''].</font>
+| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" width="31%" |<font color="#0066cc">Malia que o [http://www.realacademiagalega.org/dicionario/#searchNoun.do?nounTitle=corredor DRAG] recolle <font color="0000cc">''corredor''</font>, preferimos a forma <font color="0000c">''corretor''</font>, fixada no [http://dicionarioxuridico.xerais.es/ ''Dicionario xurídico''].</font>
 |-
 | style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" width="32%" | <font color="#0066cc">correduría (de seguros)</font>
@@ Liña 805: / Liña 805: @@
 | style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" width="32%" | <font color="#0066cc">&#8212;cumprimentar<br>
 &#8212;cubrir, encher, consignar (inserir datos nun documento: cubrir unha instancia)</font>
-| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" width="31%" |<font color="#0066cc"><font color="0000cc">''Cumprimentar'' só ten en galego a acepción de "facerlle os cumprimentos ou os parabéns a alguén": <font color="0000cc">Cumprimentou o embaixador e a súa dona ao che-garen ao noso país''</font>.</font>
+| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" width="31%" |<font color="#0066cc"><font color="0000cc">''Cumprimentar''</font> só ten en galego a acepción de "facerlle os cumprimentos ou os parabéns a alguén": <font color="0000cc">Cumprimentou o embaixador e a súa dona ao chegaren ao noso país''</font>.</font>
 |-
 | style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" width="32%" | <font color="#0066cc">cupo</font>
@@ Liña 813: / Liña 813: @@
 | style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" width="32%" | <font color="#0066cc">curriculum vitae</font>
 | style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" width="32%" | <font color="#0066cc">currículo, currículum vítae, ''curriculum vitae''</font>
-| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" width="31%" |<font color="#0066cc">Como vemos, podemos optar pola forma moderna <fon color="0000cc">''currículo''</font> ou pola forma latina. Neste segundo caso permítese a acentuación latina, co cal a expresión se escribe en cursiva, ou a acentuación segundo as normas de acentuación do galego, caso en que se grafa en redonda.</font>
+| style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" width="31%" |<font color="#0066cc">Como vemos, podemos optar pola forma moderna <font color="0000cc">''currículo''</font> ou pola forma latina. Neste segundo caso permítese a acentuación latina, co cal a expresión se escribe en cursiva, ou a acentuación segundo as normas de acentuación do galego, caso en que se grafa en redonda.</font>
 |-
 | style="border-style:solid; border-width: 0 1px 1px 0; border-color:#ccccff" valign="top" align="justify" width="32%" | <font color="#0066cc">cursar (un expediente)</font>

Glosario de expresións e termos

De Manual de Estilo DOG

Revisión como estaba o 12 de abril de 2013 ás 08:08

Índice

Observacións

Glosario

A

B

C

D

Vistas

Ferramentas persoais

Navegación

Buscador

Caixa de ferramentas