Glosario de expresións e termos
De Manual de Estilo DOG
Revisión feita o 12 de abril de 2013 ás 08:08 por Servizotraducion (Conversa | contribucións)
|
Páxinas principais |
En elaboración
Índice |
Observacións
- Confeccionamos o glosario partindo da expresión ou do termo en castelán. Consideramos que, deste xeito, moitas persoas que o consulten, afeitas a se manexaren coas expresións en castelán, terán máis fácil acceso á correspondente forma galega. Puntualmente, incluímos observacións e comentarios sobre o emprego dalgunhas expresións.
- Cando se dan varias opcións, todas correctas, incluímos en primeiro termo aquela de uso máis frecuente.
- As formas precedidas de asterisco (*) non son correctas en galego.
- Para a elaboración do glosario tomamos como referencias as que se citan a seguir. Ademais, tanto no caso de haber varias formas correctas como naqueles en que poida haber discrepancias entre as distintas fontes lexicográficas ou terminolóxicas, optamos por lles dar preferencia ás expresións e termos que se veñen utilizando de forma habitual nos textos oficiais, nomeadamente no DOG.
- • Dicionario da Real Academia Galega (DRAG):
- • Dicionario Xurídico: http://www.dixuri.com/ — http://dicionarioxuridico.xerais.es/
- • Buscatermos (banco de datos terminolóxico da Universidade de Santiago de Compostela)
- • Corpus técnico do galego (banco de datos da Universidade de Vigo): http://sli.uvigo.es/CTG/
- • InterActive Terminology for Europe (IATE): Visitar IATE
- • Dicionario da Real Academia Galega (DRAG):
Glosario
A
| Castelán | Galego | Observacións |
|---|---|---|
| a (la) disposición de | á disposición de, ao dispor de | |
| a cargo de | a cargo de, por conta de | |
| a causa de | por causa de, a causa de, por mor de | |
| a ciencia cierta | con certeza, de certo, sen dúbida | |
| a contar desde | que comezará a contar, a partir de, contado desde | |
| a continuación | a seguir, a continuación, seguidamente, deseguido | Evítese o emprego de deseguida, que ten a acepción de "axiña, decontado" |
| a costa de | á custa de, por conta de | |
| a cuenta y riesgo | por conta e risco | |
| a cuyo fin | para o fin, para o cal | |
| a destajo | a obra feita, a traballo feito, ao axuste, por tarefa | |
| a efectos de | para os efectos de | |
| a este efecto | para este efecto | |
| a este fin | con este fin, para esta finalidade, con este obxecto, para isto | |
| a excepción de | coa excepción de, exceptuando, agás | |
| a falta de | na falta de, a falta de | |
| a fecha fija | con data fixa | |
| a fin de | co fin de, a fin de | |
| a fin de que | co fin de que, a fin de que | |
| a grandes rasgos | en xeral, a grandes trazos, sen entrar en detalles | |
| a instancia de | por instancia de, a/por pedimento de | |
| a la larga | co tempo, ao final | |
| a la mayor brevedad posible | o máis axiña posible, canto antes, coa maior brevidade, no prazo máis breve posible | Non é correcto *á maior brevidade posible |
| a la postre | en definitiva, despois de todo | |
| a la sazón | daquela, naquel tempo, nese momento | |
| a la vez | á vez, a un tempo, asemade | |
| a lo mejor | ao mellor, se cadra, quizais, talvez | |
| a lo sumo | como máximo | |
| a los efectos de | para os efectos de, para os efectos, co fin de, co obxecto de | |
| a los solos efectos de | só para os efectos de, unicamente para os efectos de, para os únicos efectos de | |
| a mayor abundamiento | por/para maior abastanza, por máis abastamento | |
| a menos que | a menos que, salvo que, agás que, non sendo que, a non ser que | |
| a mi presencia | perante min, na miña presenza | |
| a modo de | como, á maneira de, ao xeito de | |
| a partir de | a partir de | É incorrecta a expresión *a partires de |
| a pesar de (que) | a pesar de (que), pese a, malia | É incorrecta a expresión *a pesares de (que) |
| a precio alzado | a prezo axustado, a prezo global | |
| a propuesta de | por proposta de | |
| a raíz de | por mor de, debido a, a consecuencia de | |
| a requerimiento de | por requirimento de | |
| a reserva de | agás, excepto, fóra de | |
| a su ruego | por pedimento seu, a pedimento seu | |
| a su vez | pola súa vez, á súa vez, cando lle corresponda, pola súa parte | |
| a tal efecto | para tal efecto, con tal efecto | |
| a tanto alzado | a prezo global, a prezo fixado, a prezo acordado, a prezo concertado | |
| a tenor de | a teor de, de acordo con, consonte, segundo o teor de | |
| a todos los efectos | para todos os efectos | |
| a veces | ás veces, por veces | |
| a(l) nivel de | — a(o) nivel de — no ámbito (de), con respecto a, en termos de | Cando nos referimos á altura física, é correcta a expresión a(o) nivel de (a temperatura é maior ao nivel do mar). En cambio non é correcta, en sentido figurado, cando se pode substituír por expresións como no ámbito de, con respecto ou similares: *as medidas aplicaranse a nivel de comunidade autónoma (= as medidas aplicaranse no ámbito da comunidade autónoma). |
| abogar | avogar | Non debe confundirse con avocar |
| abonar | —aboar (=pagar) —abonar (=subscribir) | Aboar e abonar teñen significados diferentes e non deben confundirse. En galego, o equivalente do castelán abonar na acepción de botarlle á terra materias que aumenten a súa fertilidade non é abonar senón fertilizar. |
| abono | —aboamento (=acción de aboar; pagamento) —abono (=subscrición) | Non debe confundirse aboamento con abono. Para a acepción do castelán referida á substancia que se lle bota á terra para enriquecela non é correcto abono en galego; a palabra que se utiliza é fertilizante. |
| acarrear | carrexar, carretar, motivar, ocasionar | Non é correcto *acarrear. |
| acompañar | —acompañar —achegar, xuntar, presentar | Non é correcto o emprego deste verbo como transitivo no canto de achegar, xuntar, presentar, en contextos deste tipo: *Hai que acompañar unha fotocopia do DNI. É correcto como transitivo en contextos coma estes: A instancia deberá ir acompañada de fotocopia compulsada do DNI. |
| acto seguido | a seguir, logo | |
| acusar recibo | xustificar a recepción, avisar da recepción | |
| acuse de recibo | xustificante de recepción, aviso de recepción | |
| adeudar | —deber (=ter unha débeda) —cargar (=anotar unha cantidade no debe dunha conta bancaria) | Non é correcto *adeudar en conta, debe dicirse cargar en conta. |
| adjuntar | achegar, xuntar, anexar, engadir | Non é correcto *adxuntar. |
| adjunto | adxunto(a), como adxectivo | É correcto o seu emprego como adxectivo en frases como o documento adxunto, a nota adxunta. Porén, non é correcto o seu emprego na forma invariable en masculino *Adxunto remito o documento ou *Adxunto remito copia do escrito. |
| aduana | alfándega, aduana | |
| aforo | —capacidade (dun recinto) —contaxe (estación de) | Non é correcto *aforo. |
| al amparo de | ao abeiro de, ao amparo de | |
| al corriente | ao día, ao corrente | |
| al efecto de | para o efecto de | |
| al fin y al cabo | ao cabo, á fin e ao cabo | |
| al menos | polo menos, cando menos, ao menos, alomenos | |
| al objeto de | co obxecto de, co fin de | |
| al por mayor | por groso, por xunto | |
| al por menor | a(o) retallo, polo miúdo | |
| albacea | testamenteiro(a) | |
| albaceazgo | testamentaría | |
| alevosía | aleivosía | |
| alienable | alleable, alienable | |
| allanamiento (a la demanda) | achantamento (ante a deman-da), conformidade (coa deman-da) | |
| allanamiento de morada | violación de domicilio, violación de morada | |
| allanarse (a la demanda) | achantar (ante a demanda), conformarse coa demanda | |
| alquilar | alugar | |
| alquiler (acción de alquilar) | alugamento, arrendamento, alugueiro, arrendo | Non é correcto *aluguer. |
| alquiler (renta, cantidad de dinero) | alugueiro, renda | Non é correcto *aluguer. |
| alzamiento (de bienes) | alzamento (de bens) | |
| amonestar | amoestar | |
| ancho/a | largo(a), ancho(a) | A forma largo(a) do galego non equivale á forma largo(a) do castelán, cuxo equivalente en en galego é longo(a). |
| ante todo | ante todo, antes de nada, en primeiro lugar, primeiro de nada | |
| apilar | empillar | |
| aplazamiento | aprazamento, adiamento | |
| aplazar | aprazar, adiar | |
| apoderado | apoderado | |
| aportación | achega, contribución | Non é correcto *aportación. |
| aportar | —aportar (=chegar a porto) —achegar, contribuír, proporcionar, presentar | En galego o verbo aportar só se utiliza na acepción de "chegar o barco a porto". |
| apostilla | apostila, postila | |
| apremio | constrinximento, prema | |
| archivar | arquivar | |
| archivo | —arquivo (=lugar onde se arquiva) &·8212;arquivamento (=acción de arquivar) | |
| asequible | accesible, alcanzable | Non é correcto *asequible. |
| atestiguar | testemuñar | Non é correcto *atestiguar. |
| aunar | unir(se), sumar | Non é correcto *aunar. |
| avalúo (de bienes) | taxación (de bens), valoración (de bens) | |
| avenencia | avinza, acordo, convenio, pacto | |
| avenir(se) | avir(se) | |
| averiguar | indagar, investigar, pescudar | Non é correcto *averiguar. |
| avocar | avocar | Dito dunha autoridade gober-nativa ou xudicial (un xuíz ou maxistrado), significa "atraer para si a resolución dun asunto ou causa cuxa decisión correspondería a un órgano inferior en virtude da incompetencia do tribunal en que a causa foi orixinalmente interposta". Non debe confundirse con avogar, que ten a acepción de "interceder, manifestarse en defensa de". |
B
| Castelán | Galego | Observacións |
|---|---|---|
| banda ancha | banda larga | |
| bastantear | verificar a suficiencia | Non é correcto *bastantear. |
| bastanteo | verificación da suficiencia | Non é correcto *bastanteo. |
| beca | beca (insignia, banda), bolsa (de estudos, axuda formativa) | |
| becario(a) | bolseiro(a) | |
| boceto | bosquexo, esbozo, esquema | |
| botiquín | caixa de urxencias, depósito de medicamentos, equipamento de primeiros auxilios, botica anexa | Na Lei 5/1999, de ordenación farmacéutica (DOG do 26.5.1999) recóllese a forma botica anexa como equivalente do castelán botiquín, para referirse a oficinas de farmacia instaladas en núcleos pequenos, ligadas a unha farmacia principal. |
| brecha digital | fenda dixital, brecha dixital | |
| bursátil | bolsista | |
| buzón | caixa de correo (para o postal caixa de entrada (para o correo electrónico) |
C
| Castelán | Galego | Observacións |
|---|---|---|
| —calidad —cualidad | calidade | Non é correcto *cualidade. |
| —calificación —cualificación | cualificación | Non é correcto *calificación. |
| —calificar —cualificar | cualificar | Non é correcto *calificar. |
| canje | troca, troco, intercambio | Non é correcto *canxe. |
| canjear | trocar, intercambiar, cambiar | Non é correcto *canxear. |
| carátula | cara, portada, cuberta | Se se trata da carátula dun prego, empregaremos folla de especificacións do prego. |
| casa consistorial | casa do concello, concello | |
| casilla | recadro, casa, compartimento | Non é correcto *casiña. |
| cauce | —leito (dun río) —canle (en sentido figurado, medio para chegar a algo) | Non é correcto *cauce. |
| caudal | —caudal (só co significado de "cantidade de auga dunha
corrente ou dun manancial" )—bens, diñeiro, capital | En galego non ten a acepción de "diñeiro, bens". |
| caudal hereditario | masa hereditaria, bens heredi-tarios, capital hereditario | |
| caudal público | capitais públicos, bens públicos, fondos públicos | |
| caudal relicto | bens relictos | |
| causahabiente | habente causa | O plural é habentes causa. |
| celebrar | celebrar (organizar unha festa, unha reunión para conmemorar algo) | É abusivo o seu emprego en contextos como celebrar unha reunión, que podemos substituír por realizar unha reunión. Noutros contextos, aínda que a maioría das linguas xa utilizan celebrar acompañando os substantivos contrato ou convenio, tamén se poden utilizar as formas asinar, subscribir ou formalizar. |
| censal | censual | Non é correcto *censal. |
| cercanía | proximidade | Expresións como transporte de cercanías deben expresarse en galego como transporte de proximidade. |
| certidumbre | certeza | Non é correcto *certidume. |
| cesar | cesar | Malia o indicado no DRAG, este verbo é intransitivo. Por tanto, é incorrecto dicir *O presidente cesou varios conselleiros. O correcto é: O presidente destituíu varios conselleiros, O presidente ordenou o cesamento de varios conselleiros ou mesmo Varios conselleiros cesaron (se estes cesaron por vontade propia). Así, para a fórmula castelá Decreto por el que se cesa a [...] como... o correcto é: Decreto polo que se dispón que cese [...] como... ou ben: Decreto polo que se dispón o cesamento de […] como... Tamén se pode utilizar, tanto en galego como en castelán, o verbo separar nestes contextos. Así, o artigo 62 da Constitución española, na súa alínea e), di: «Nomear e separar os membros do Goberno, por proposta do seu presidente». |
| cese, cesación | cesamento, separación | |
| cirugía | cirurxía | Non é correcto *ciruxía. |
| cobro | cobramento, cobro | |
| cohecho | suborno | Non é correcto *cofeito. |
| coheredero(a) | coherdeiro(a) | |
| colindante | lindeiro(a), estremeiro(a),
contiguo(a) | |
| colindar | estremar, lindar | |
| cometido (sust.) | obxectivo, labor, función | Non é correcto *cometido. |
| comunero | comuneiro, copropietario, condómino | |
| con arreglo a | conforme, de acordo con, de conformidade con, consonte, segundo | |
| con cargo a | con cargo a | |
| con creces | de sobra, dabondo, por demais | |
| con excepción de | con excepción de, agás, fóra de, non sendo | |
| con miras a | con vistas a, pensando en | |
| con objeto de | co obxecto de | |
| con respecto a | con respecto a, respecto de, a respecto de, verbo de, en relación con | |
| con sujeción a | con suxeición a, aténdose a, segundo | |
| concejal(a) | concelleiro(a) | Non son correctas as formas *concellal nin *concexal. |
| concejalía | concellaría, concellería | |
| concurrir | concorrer | Non é correcto *concurrir. |
| condueño(a) | condómino(a), copropietario(a) | |
| conflicto | conflito | |
| conllevar | comportar, implicar, supor, levar consigo | Non é correcto *conlevar. |
| conminar | cominar | Non é correcto *conminar. |
| connivencia | conivencia | Non é correcto *connivencia. |
| contemplar | —contemplar (=mirar, observar) —considerar, recoller, prever, establecer, admitir | Non é correcto *A lei contempla a posibilidade de… e si o é: A lei considera/recolle a posibilidade de… ou A lei admite/establece a posibilidade de… |
| convalidación | validación | Non é correcto *convalidación. |
| convalidar | validar | Non é correcto *convalidar. |
| conveniente | conveniente | Non é correcto *convinte. |
| conyugal | conxugal | |
| cónyuge | cónxuxe | |
| corredor (de comercio, de bolsa) | corretor | Malia que o DRAG recolle corredor, preferimos a forma corretor, fixada no Dicionario xurídico. |
| correduría (de seguros) | corretoría (de seguros) | Non debe confundirse con corretaxe. |
| corretaje | corretaxe | |
| cortar | cortar | Non é correcto *curtar, que se utiliza ás veces por analoxía con curto(a). |
| corto(a) | curto(a) | |
| costar | custar | |
| costas | custas | |
| coste | custo | Non é correcto *custe. |
| costumbre (s.f.) | costume (s.m.) | |
| coyuntura | conxuntura | |
| crédito | —crédito (monetario) —creto (=sona, consideración) | |
| croquis | bosquexo, esbozo | Non é correcto *croquis. |
| cuádruple | cuádruplo, cuádrupla | Non é correcto *cuádruple. |
| cualidad | calidade | Non é correcto *cualidade. |
| cuantía | contía, cuantía | |
| cuasicontrato | cuasicontrato | Non é correcto *casecontrato. |
| cuasidelito | cuasidelito | Non é correcto *casedelito. |
| cuenca (hidrológica) | bacía (hidrolóxica), cunca (hi-drolóxica) | |
| cumplimentar | —cumprimentar —cubrir, encher, consignar (inserir datos nun documento: cubrir unha instancia) | Cumprimentar só ten en galego a acepción de "facerlle os cumprimentos ou os parabéns a alguén": Cumprimentou o embaixador e a súa dona ao chegaren ao noso país. |
| cupo | cota | Non é correcto *cupo. |
| curriculum vitae | currículo, currículum vítae, curriculum vitae | Como vemos, podemos optar pola forma moderna currículo ou pola forma latina. Neste segundo caso permítese a acentuación latina, co cal a expresión se escribe en cursiva, ou a acentuación segundo as normas de acentuación do galego, caso en que se grafa en redonda. |
| cursar (un expediente) | tramitar (un expediente) | |
| cursillo | curso | Non é correcto *cursiño. |
D
| Castelán | Galego | Observacións |
|---|---|---|
| daños y perjuicios | danos e perdas | Non é correcto *danos e prexuízos. |
| de acuerdo con | de acordo con, consonte | É incorrecta a contracción da preposición de + o substantivo acordo: *dacordo. |
| de ahora en adelante | de agora en diante, a partir de agora | |
| de fecha (de) | con data do, do día | |
| de modo que | de modo que, de xeito que, de maneira que | |
| de su razón | correspondente, da súa clase | |
| de vez en cuando | de cando en vez, de vez en cando, de cando en cando | |
| debatir | debater | Non é correcto *debatir. |
| decomisar | comisar | Non é correcto *decomisar. |
| decomiso | comiso | Non é correcto *decomiso. |
| dedicar | dedicar | Non é correcto *adicar. |
| dejación | renuncia, desistencia, abando-no, desleixo | Non é correcto *deixación. |
| delictivo(a) | delituoso(a) | Non é correcto *delitivo(a). |
| derechohabiente | habente dereito | O plural é habentes dereito. |
| derogación | derrogación | |
| derogar | derrogar | |
| derogatorio(a) | derrogatorio(a) | |
| desahuciar | desafiuzar | |
| desahucio | desafiuzamento | |
| desarrollar | —desenrolar —desenvolver | En galego utilizamos o verbo desenrolar no sentido estrita-mente físico de desfacer ou desenvolver un rolo ou algo enrolado. No ámbito figurado debe usarse desenvolver. |
| desarrollo | —desenrolo —desenvolvemento | Desenrolo emprégase exclusi-vamente para referirse ao acto físico de "desenrolar algo que está enrolado". No sentido figurado debe usarse desenvolvemento. |
