Maiúscula e minúscula en inicial de palabra
De Manual de Estilo DOG
(→En función distintiva) |
(→Consideracións previas) |
||
| Liña 6: | Liña 6: | ||
Para abordarmos o emprego da maiúscula en inicial de palabra, cómprenos partir dalgunhas consideracións: | Para abordarmos o emprego da maiúscula en inicial de palabra, cómprenos partir dalgunhas consideracións: | ||
| - | : <font color="#0088cc">1ª.</font> O emprego das maiúsculas, con maior ou menor detalle, está fixado en cada lingua nas súas normas ortográficas. Así, as [http://www.realacademiagalega.org/documents/10157/62f973c5-a315-48e8-a899-6bdd22910381 | + | : <font color="#0088cc">1ª.</font> O emprego das maiúsculas, con maior ou menor detalle, está fixado en cada lingua nas súas normas ortográficas. Así, as [http://www.realacademiagalega.org/documents/10157/62f973c5-a315-48e8-a899-6bdd22910381 <ins>Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego</ins>] ocúpanse do seu emprego no capítulo 4, pero fano dunha forma tan esquemática que só lle dedican unha páxina. Loxicamente, é un capítulo que necesita un desenvolvemento moito máis exhaustivo. Pola contra, a [[Media:Ortografía_de_la_lengua_española.pdf | <ins>Ortografía de la lengua española da RAE</ins>]] dedícalle máis de setenta páxinas, tal é o grao de detalle con que regula a materia. |
: <font color="#0088cc">2ª.</font> En contextos determinados, entre os cales ten unha especial relevancia o administrativo, en castelán consolidouse un emprego da maiúscula que reborda, con moito, os límites marcados pola RAE, é dicir, que hai un emprego dela claramente abusivo. | : <font color="#0088cc">2ª.</font> En contextos determinados, entre os cales ten unha especial relevancia o administrativo, en castelán consolidouse un emprego da maiúscula que reborda, con moito, os límites marcados pola RAE, é dicir, que hai un emprego dela claramente abusivo. | ||
Revisión como estaba o 29 de xuño de 2012 ás 07:03
|
Páxinas principais |
Consideracións previas
Para abordarmos o emprego da maiúscula en inicial de palabra, cómprenos partir dalgunhas consideracións:
- 1ª. O emprego das maiúsculas, con maior ou menor detalle, está fixado en cada lingua nas súas normas ortográficas. Así, as Normas ortográficas e morfolóxicas do idioma galego ocúpanse do seu emprego no capítulo 4, pero fano dunha forma tan esquemática que só lle dedican unha páxina. Loxicamente, é un capítulo que necesita un desenvolvemento moito máis exhaustivo. Pola contra, a Ortografía de la lengua española da RAE dedícalle máis de setenta páxinas, tal é o grao de detalle con que regula a materia.
- 2ª. En contextos determinados, entre os cales ten unha especial relevancia o administrativo, en castelán consolidouse un emprego da maiúscula que reborda, con moito, os límites marcados pola RAE, é dicir, que hai un emprego dela claramente abusivo.
- 3ª. En galego, desde os comezos do seu emprego no ámbito administrativo, intentouse non calcar o abuso do castelán, para o cal se foron consolidando usos contrapostos (na denominación dos cargos, por exemplo: director xeral fronte a Director General).
- 4ª. O emprego da maiúscula inicial non dá lugar a discusión en determinados contextos:
- en función demarcativa (despois de punto e outros signos ortográficos);
- en función distintiva, en moitas expresións denominativas (nomes propios de persoa, denominación de países, denominación de organismos etc.).
- 5ª. Noutros casos, sobre todo con expresións denominativas, o emprego da maiúscula ofrece dúbidas a quen redacta. Daquela, cómpre ter en conta cuestións como as seguintes:
- O emprego da maiúscula é convencional. Isto dá lugar a discrepancias entre linguas, posto que cada unha consolidou os seus propios usos, como pode verse nestes textos do ámbito europeo:
La presente Directiva entrará en vigor el vigésimo día siguiente al de su publicación en el Diario Oficial de la Unión Europea. / La présente directive entre en vigueur le vingtième jour suivant celui de sa publication au Journal officiel de l’Union européenne. / La presente direttiva entra in vigore il ventesimo giorno successivo alla pubblicazione nella Gazzetta ufficiale dell’Unione europea. / A presente directiva entra em vigor no vigésimo dia seguinte ao da sua publicação no Jornal Oficial da União Europeia.
En el marco de la Organización Marítima Internacional (OMI) / au sein de l'Organisation maritime internationale (OMI). / in sede di organizzazione marittima internazionale (IMO).
Visto el dictamen del Comité Económico y Social Europeo / vu l'avis du Comité économique et social européen / Having regard to the opinion of the European Economic and Social Committee.
- A maiúscula inicial pode aplicarse a palabras (Galicia) ou a sintagmas (Tribunal Superior de Xustiza de Galicia). Neste segundo caso, pode suceder que a maiúscula se aplique a cada un dos substantivos e adxectivos, pero tamén que se aplique só á primeira palabra do sintagma (Lei de réxime xurídico das administracións públicas e do procedemento administrativo común). En todo caso, nunca se escriben con inicial maiúscula as iniciais das palabras auxiliares (preposicións, artigos...).
- O contexto pode determinar que unha expresión se escriba unhas veces en maiúscula e outras en minúscula. Así:
• Denominacións xenéricas fronte a denominacións específicas: en cada concello, o pleno é competente para... / O Pleno do Concello de Cambados...
• Singular fronte a plural: a Consellería de Facenda e mais a Consellería de Sanidade... / as consellerías de Facenda e de Sanidade...
• En determinadas condicións, a expresión en forma completa ou en forma abreviada: a Dirección Xeral de Función Pública... / esta dirección xeral...
• Expresións que aluden a conceptos da lingua común e que, ao mesmo tempo, poden dar nome a un organismo, ou que se refiren a conceptos diferentes: todos temos dereito á seguridade social/ estas prestacións corren por conta da Seguridade Social; o estado de benestar en que me atopo... / España aspira a consolidar o Estado de benestar...
En calquera caso, cómpre facer sempre un uso mesurado da maiúscula e coherente dentro no texto que redactemos. E pensar que, frecuentemente, non é lingüisticamente relevante, nin altera a comprensión dun texto, que determinadas expresións aparezan ás veces en maiúscula e ás veces en minúscula, dependendo do criterio do redactor: o dereito penal en España... / o Dereito penal / o Dereito Penal; os distintos estados europeos / os distintos Estados europeos; a administración non debe regular... / a Administración non debe regular...
Vemos, por tanto, que establecer regras absolutas de uso das maiúsculas é unha tarefa difícil. Intentaremos, iso si, proporcionar unha serie de recomendacións para tratar de esclarecer e unificar, no posible, o seu emprego. Para isto temos en conta a tradición existente a este respecto e a consolidación de certos usos tanto no Diario Oficial de Galicia coma noutras publicacións institucionais.
Maiúscula en función demarcativa e en función distintiva
A utilización da maiúscula obedece a dúas funcións fundamentais: a demarcativa, que vén motivada pola situación da palabra no texto, dependendo dos signos de puntuación; e a distintiva, determinada pola natureza, o contexto ou o significado da palabra a que se aplica.
Maiúscula en función demarcativa
O seu uso depende dos signos de puntuación.
Escribirase maiúscula inicial nos seguintes casos:
- Ao comezo dun texto.
Contra esta resolución cabe recurso de suplicación perante o Tribunal Superior de Xustiza de Galicia.
- Despois de punto e seguido e de punto e á parte.
Nas actuacións de control tributario posterior comprobaranse as declaracións tributarias presentadas e investigaranse os feitos impoñibles non declarados ou as obrigas de información non subministradas. O control esténdese á comprobación dos diferentes elementos da obriga tributaria e á súa cuantificación.
- Despois da interrogación ou da admiración de peche, sempre que non vaian seguidos de coma ou dous puntos.
Rematei o traballo! Agora podemos facer o que queiras.
- Logo de puntos suspensivos cando cerran un enunciado (é dicir, equivalen a un punto).
Dentro das actividades da Cidade da Cultura haberá exposicións, cine, teatro... As actividades serán todas pola tarde.
- Despois de dous puntos, como regra xeral utilízase sempre a minúscula:
As subdireccións xerais agruparanse por ámbitos competenciais: réxime xurídico, administrativo [...]
Denuncia: o acto polo cal calquera persoa [...]
Subscrición: a emisión dos bonos está destinada [...]
- Agora ben, hai algunhas excepcións, en que despois de dous puntos se emprega a maiúscula inicial:
- • Cando se transcribe unha cita textual, que vai na mesma liña e entre comiñas:
No procedemento de demanda ditouse a sentenza que no seu encabezamento e parte dispositiva é do teor literal seguinte: «Na Coruña, o vinte e catro de xaneiro de dous mil doce...».
- • Despois de certas fórmulas da linguaxe administrativa e xurídica como «Certifico:», «Solicito:», «Informo:», «Dispoño:», «Decido:», «Resolvo:»... Nestes casos, o texto que vai despois dos dous puntos escríbese en liña á parte:
DECIDO:
Que debo estimar e estimo parcialmente a demanda que en materia de cantidade foi interposta por...
- • Tras os dous puntos que se colocan despois de expresións de carácter anunciador como «Advertencia:», «Nota:» etc., cando o enunciado que vén a continuación ten plena independencia sintáctica e de sentido, sexa cal sexa a súa extensión:
Nota: As referencias normativas deste programa poden verse afectadas polas modificacións que se produzan ata a data do exame.
- Esta mesma pauta aplícase en casos coma o seguinte, en que tamén se poderían alternar os dous puntos co punto e seguido:
Contido do curso
- - Módulo I: Normativa de aplicación.
- - Módulo II: Protocolo de detección de drogas na condución.
- - Módulo III: A presenza e efectos das drogas no organismo.
- Nos elementos dunha enumeración que se sitúan despois dos dous puntos utilizarase a inicial minúscula ou maiúscula en función da natureza dos termos da enumeración e da súa lonxitude. Así, por regra xeral, utilizaremos minúscula ou maiúscula segundo o indicado a seguir:
- • Escribiremos minúscula inicial cando os elementos da enumeración constitúen enunciados sen predicado verbal. Adoitan ser palabras ou frases curtas, precedidas de raia (—) ou de letras. De tratarse dunha listaxe en columna, non se introduce ningún signo de puntuación ao final de cada elemento da enumeración. No caso de frases de certa lonxitude, empregaremos unha coma (,) ou un punto e coma (;) como elemento de separación, menos no último, que remata en punto:
O obxecto deste concurso é a subministración dos seguintes víveres:
- − carnes
- − conxelados
- − froitas
- − verduras
- − outros perecedoiros
A Subdirección Xeral de Análise e Coordinación, con dependencia funcional da persoa titular da consellería, que realizará as seguintes funcións:
a) apoio técnico á persoa titular da consellería no ámbito da súa competencia;
b) análises e estudos socioeconómicos e da conxuntura económica;
c) estudos e traballos relativos á elaboración e seguimento da planificación económica.
- • Escribiremos maiúscula inicial cando os elementos da enumeración sexan frases con sentido completo ou enunciados longos, precedidos normalmente de números, letras ou raias. Cada parte da enumeración rematará en coma, punto e coma ou punto, en función do grao de cohesión entre as distintas frases:
Ter un contrato co comercializador en que se especifique:
1º. A identidade e o enderezo do subministrador;
2º. Os servizos prestados, o nivel de calidade proposto e o prazo para a conexión inicial;
3º. O tipo de servizo de mantemento que se ofreza;
4º. A forma de obter información actualizada sobre todas as tarifas aplicables e os gastos de mantemento.
As funcións da Comisión son:
− Analizar os problemas da xuventude galega e propoñer medidas concretas desde a Xunta de Galicia.
− Coordinar as actuacións dos distintos departamentos da Xunta relacionadas coa mocidade.
− Fomentar e cooperar en diversas accións para a mocidade, prestar servizos aos mozos e mozas galegos e mellorar a súa calidade de vida.
- Os enderezos electrónicos e de acceso a páxinas web irán en minúsculas, independentemente do lugar da frase en que se sitúen.
En función distintiva
A función da maiúscula é distinguir o nome propio do común. Os nomes propios son substantivos creados para designar entes singularizados ou referirse a eles: persoas, lugares xeográficos, institucións, obras de creación, acontecementos etc.
Frecuentemente, os límites entre o nome común e o propio son moi difusos, polo que non podemos facer compartimentos con cada un deles. Ás veces os nomes propios poden comportarse como nomes comúns (tomar un valdeorras) e os comúns como propios (o Apóstolo).
Antes de entrarmos nunha clasificación do emprego da maiúscula en función do contexto, faremos algunhas observacións xerais:
Primeira. Existen termos que, dependendo dos contextos en que aparezan, deberán ir escritos en maiúscula ou en minúscula. Termos xenéricos como comunidade autónoma, concello, pleno ou seguridade social irán en minúscula, pero cando estes mesmos termos designan realidades particularizadas exixen a maiúscula. Ademais, tamén hai que ter en conta que algunhas expresións como comunidade autónoma ou concello poden designar dúas realidades, unha referida ao territorio e outra á institución.
| Maiúscula | Minúscula |
|---|---|
| O Pleno do Concello de Santiago de Compostela, na súa reunión do día... | Os concellos reuniranse en pleno e en comisións. |
| O 20 de febreiro de 2006, o Concello de Aranga presenta un escrito en que manifesta a súa desconformidade coa autorización do proxecto do parque eólico Cordal de Montouto. | O 20 de febreiro de 2006, o Concello de Aranga presenta un escrito en que manifesta a súa desconformidade coa autorización do proxecto [...]. Cómpre non esquecer que no concello de Aranga existen xa dous parques eólicos empresariais... |
| A imposibilidade de aprobar estas medidas por medio do decreto lei, xa que o ordenamento xurídico da Comunidade Autónoma de Galicia non ten prevista a devandita norma, fai necesario a aprobación con carácter urxente desta lei. Decreto 130/2011, do 9 de xuño, polo que se regula a pesca profesional da anguía nas augas continentais competencia da Comunidade Autónoma. | As persoas solicitantes de exención acreditarán a procedencia doutra comunidade autónoma ou dun país estranxeiro. As características dos diferentes tipos de instalacións destinadas á mocidade para a realización de actividades no tempo libre no territorio da comunidade autónoma para os efectos do inicio da súa actividade. Os documentos que acompañarán os produtos vitivinícolas cando o inicio do transporte teña lugar nun punto do territorio da comunidade autónoma de Galicia e o destino sexa calquera lugar do territorio da Unión Europea. |
| Consecuencia disto, resulta oportuno integrar no réxime xeral da Seguridade Social, como asimiladas a traballadores por conta allea... A cotización á Seguridade Social por continxencias comúns e profesionais farase aplicando as regras de cotización... | Pola súa parte, a recente Lei 52/2003, do 10 de decembro, de disposicións específicas en materia de seguridade social, introduciu modificacións... Advírtaselle igualmente ao recorrente que non sexa traballador ou beneficiario do réxime público de seguridade social... |
Segunda. Cando o mesmo substantivo encabeza a denominación de varias entidades pódese realizar, pluralizándoo, unha mención conxunta. Nese caso irá en minúscula:
As consellerías de Sanidade e Educación convocan un curso sobre consumo responsable.
Terceira. Cando nos referimos a institucións ou entidades que se citaron anteriormente (uso anafórico) e que non queremos repetir en forma completa, eses nomes expresaranse:
- a) en minúscula cando o substantivo vai acompañado de demostrativos, posesivos ou elementos anafóricos como o dito ou o citado, por interpretar os citados substantivos como comúns:
A Consellería de Xustiza determinará o número de xulgados. Esta consellería terá un prazo de dous anos para [...]
O recurso presentarase ante a Xerencia Territorial de Pontevedra. A a citada xerencia territorial...
A Deputación Provincial de Ourense asume a xestión do matadoiro. A dita deputación provincial...
- b) en maiúscula cando o substantivo se emprega precedido do artigo determinado (o, a), por entender que se mantén o nome do organismo aínda que en forma abreviada:
O pagamento das axudas efectuarase con cargo á partida [...] da Consellería de Cultura, Educación e Ordenación Universitaria para o ano 2012. A Consellería establecerá os prazos para presentar [...]
Esta regulación é competencia da Dirección Xeral de Orzamentos. Para iso, a Dirección Xeral fixará o prazo [...]
A Escola Galega de Administración Pública levará a cabo unhas xornadas o próximo mes. A Escola fixará os horarios...
Cuarta. En determinados sintagmas, a denominación dunha realidade xeográfica, un organismo, unha entidade, unha asociación etc. está composta de elementos xenéricos e específicos. Non sempre é doado interpretar se o xenérico forma parte da denominación ―caso en que se escribiría con maiúscula― ou non ―caso en que se escribiría con minúscula―. Así:
- a) En nomes xeográficos, enderezos e denominacións de locais, edificios de todo tipo e establecementos comerciais, por exemplo, a norma xeral é que o xenérico vaia en minúscula e o específico con maiúscula: o río Tambre, o monte Aloia, a praza da Constitución, o hotel Rías Altas, a panadaría O Forno de Leña, a catedral de Santiago, o mosteiro de Carboeiro...
- b) Nas denominacións de organismos públicos e outros entes de natureza pública (colexios profesionais, fundacións etc.) considérase que o xenérico está integrado na denominación e, por tanto, escríbese en maiúscula: o Concello de Viveiro, a Consellería de Facenda, o Consello da Cultura Galega, o Colexio de Avogados da Coruña, a Fundación Pública de Medicina Xenómica...
- c) Un terceiro grupo está integrado pola denominación de entidades de tipo público ou privado en que podemos considerar que o xenérico está integrado ou non na denominación. Para estes casos, establecemos o seguinte criterio:
- c.1) Escribiremos o xenérico en maiúscula, por entender que forma parte da denominación, naqueles casos en que non haxa un nome específico que o acompañe: a Biblioteca Pública de Noia, a Casa do Mar de Baiona, o Centro de Saúde de Boimorto, o Centro Social de Bouzas, o Centro Sociocultural de Vite, o Colexio Público da Ramallosa, a Confraría de Pescadores de Moaña, o Hospital Clínico Universitario de Santiago de Compostela...
- c.2) En cambio, cando a entidade conta cun nome particularizado, podemos entender que o xenérico non forma parte da denominación e que funciona como un clasificador. Neste caso expresarémolo en minúscula: o ambulatorio Concepción Arenal, a asociación Amigos da Terra, a asociación de veciños A Xuntanza, o centro de saúde Abente e Lago, o centro de saúde San José, o colexio público Celso Emilio Ferreiro, o ente público Axencia Galega de Emerxencias, o ente público de natureza consorcial Axencia de Protección da Legalidade Urbanística, o ente público Empresa Pública de Obras e Servizos Hidráulicos, o ente público Portos de Galicia, a entidade pública empresarial Augas de Galicia, o instituto de educación secundaria Antón Fraguas, o organismo autónomo Academia Galega de Seguridade Pública, o organismo autónomo Instituto Galego de Seguridade e Saúde Laboral, o sindicato Xóvenes Agricultores...
OBSERVACIÓN: Os criterios fixados nos puntos c.1) e c.2) deben manexarse con flexibilidade e deixar certa liberdade aos redactores para interpretar en cada contexto se o xenérico debe ou non formar parte da denominación. Por outra banda, en determinados contextos (por exemplo, listaxes que se publican no DOG) semella máis coherente aplicar unha mesma regra para as denominacións do grupo c.1) e c.2) e grafalos do mesmo xeito, tanto que o xenérico vaia acompañado dun específico como que non: Colexio Público de Vite, Colexio Público Celso Emilio Ferreiro...
Establecemos a seguir unha clasificación do emprego da maiúscula e da minúscula segundo distintas referencias.
Nomes referidos a persoas en divindades
| Maiúscula | Minúscula |
|---|---|
| • Os nomes e apelidos, incluídos os alcumes, pseudónimos e hipocorísticos: Emilia Pardo Bazán, Celso Emilio Ferreiro, Ben-Cho-Sey, Rañolas, Farruco, Xocas... • As denominacións de divindades: Deus, Alá, Xehová... | • Os nomes de obxectos, aparellos, produtos, enfermidades etc. que pasan a ser designados co nome propio do seu descubridor, inventor, fabricante ou persoa que os popularizou: Ten alzhéimer; Sabe ler en braille. |
Nomes xeográficos, de monumentos, de edificios, de instalacións e das partes destes
| Maiúscula | Minúscula |
|---|---|
| • Os nomes de planetas, constelacións e estrelas: a Vía Láctea, a Lúa, a Terra, Marte... • As denominacións xeográficas e xeopolíticas: Oriente Próximo, o Terceiro Mundo... | • As palabras sol, terra e lúa nos contextos que non son propios de astronomía: Unha posta de sol; Hai que ter os pés na terra; Hai que plantar en lúa chea... • O adxectivo que acompaña o nome dunha entidade xeográfica, cando é puramente de situación física: Europa meridional, África setentrional... |
Profesións, cargos oficiais, títulos nobiliarios e dignidades eclesiásticas
| Maiúscula | Minúscula |
|---|---|
| • As abreviacións dos tratamentos protocolarios e de cortesía (de se expresaren en forma completa van en minúscula): don/dona → D./D.ª | • As denominacións de cargos, empregos, títulos nobiliarios e académicos, así como os cargos eclesiásticos: alcalde, arcebispo, conde, conselleira, director xeral, maxistrada, papa, presidente, secretaria xudicial, xuíz... • Escribiremos tamén en minúscula, xeralmente, a palabra rei. Porén, en certas fórmulas moi consolidadas ou en contexto protocolarios, adoita empregarse a expresión El-Rei. Así, nas leis galegas aplícase a fórmula: Por todo o exposto, o Parlamento de Galicia aprobou e eu [...], promulgo en nome de El-Rei a Lei[...]. |
Nomes de animais e plantas
| Maiúscula | Minúscula |
|---|---|
| • Os nomes propios de animal así como os animais mitolóxicos, históricos ou literarios: Marela, Merlo, Pegaso, Platero... • Nos nomes científicos irá en maiúscula o primeiro termo (nome do xénero) e en minúscula o segundo (nome da especie): Brassica napus, Mytilus galloprovincialis... | • Os nomes comúns: abadexo, carballo, castiñeiro, mimosa, xouba... • Os nomes galegos con que se designan os taxons zoolóxicos e botánicos superiores ao xénero: O carballo é unha árbore anxiosperma da familia das fagáceas. |
Entidades, institucións, organismos e outras agrupacións formalmente constituídas
| Maiúscula | Maiúscula ou minúscula segundo o contexto |
|---|---|
| • Os nomes propios de entidades (públicas e privadas) formalmente constituídas, con independencia do seu carácter ‒administrativo, cultural, político, comercial, relixioso, artístico...: a Cruz Vermella, o Concello de Xermade, o Consello de Contas, Fenosa, a Fundación Pública de Medicina Xenómica, a Policía Local de Begonte, a Real Academia Galega, a Seguridade Social (como ente), o Sindicato Labrego Galego, a Xunta de Galicia, a Universidade de Vigo... • Neste mesmo caso incluímos a expresión Forzas Armadas cando nos referimos de forma particularizada ás do Estado español. | • As denominacións xenéricas escríbense en minúscula: Cada concello ten que aprobar o seu orzamento; Non é competencia da policía local vixiar as estradas interubanas; Os traballadores da universidade están en folga; O sindicato maioritario na empresa rexeitou o convenio... • Por entender que é unha denominación xenérica, escribiremos en minúscula a expresión forzas e corpos de seguridade (do Estado). |
Empresas, marcas e denominacións de orixe
| Maiúscula | Minúscula |
|---|---|
| • Os nomes de empresas: Finsa, Frigolouro, Inditex, Pescanova... • As marcas comerciais: A Churrusquiña, Calvo, Estrella Galicia, Viña Costeira... | • Cando unha marca ou un nome comercial pasa a referirse a unha clase de obxectos ou produtos coas mesmas características, o nome propio convértese en nome común: Utilizarase un analxésico xeral tipo aspirina. |
Actividades educativas
| Maiúscula | Minúscula |
|---|---|
| Ensino universitario • A denominación das facultades e escolas (incluíndo os xenéricos): a Escola de Enxeñaría Industrial, a Escola Universitaria de Relacións Laborais, a Facultade de Matemáticas... | • Os nomes dos ciclos educativos: a educación primaria, a educación secundaria obrigatoria, o bacharelato, o ensino universitario, unha licenciatura, un grao... • Os substantivos e adxectivos que forman parte do nome das disciplinas científicas e das diversas ramas do coñecemento consideradas como tales e non como denominacións de títulos académicos ou materias de ensino: a sintaxe é unha parte da gramática, a xenética está a conseguir grandes avances na medicina, a economía non sempre está ben planificada... |
Premios, actividades educativas e sociais
| Maiúscula en todos os substantivos e adxetivos | Minúscula, ou maiúscula só na primeira palabra |
|---|---|
| • Os premios e condecoracións, tanto no que se refire ao xenérico coma ao específico: a Medalla de Ouro de Galicia, o Premio Xerais, a Orde Civil do Mérito Ambiental... • Os campionatos, concursos e competicións deportivas: o Campionato Galego de Natación Sincronizada, a Copa de Galicia de Billarda, a Liga Galega de Baloncesto, os Xogos Olímpicos de Londres... | • As denominacións de categorías xenéricas: Asistiu a un congreso de bioquímica; Hai que presentar un relatorio no simposio... • Os títulos de comunicacións, relatorios e discursos escríbense en minúscula, excepto a inicial da primeira palabra. Escríbense, ademais, entre comiñas: Presentaron o relatorio «Experiencia vinculada ás competencias básicas» no I Congreso Virtual de Formación do Profesorado... |
Títulos de obras de creación, de artigos e de publicacións periódicas
| Maiúscula en todos os substantivos e adxectivos | Minúscula só na primeira palabra |
|---|---|
| • Os títulos de publicacións periódicas (revistas, xornais, coleccións etc.), que, ademais, se escriben en cursiva: A Nosa Terra, Boletín Oficial del Estado, Diario Oficial de Galicia, Grial, El País, Lingua e Administración, Tempos Novos... • Nos títulos dos boletíns oficiais das provincias só se grafan en maiúscula e en cursiva as dúas primeiras palabras: o Boletín Oficial da provincia de Lugo, o Boletín Oficial da provincia de Teruel... | • As obras científicas, literarias, pictóricas, escultóricas, musicais, cinematográficas etc.: Flora e fauna de Galicia, Aires da miña terra, Memorias dun neno labrego, Muller con sella na cabeza, Negra sombra, O club da calceta, O lapis do carpinteiro... • Os libros brancos, que son aqueles que conteñen documentos destinados a desenvolver programas políticos de actuación pública: o Libro branco da cinematografía e as artes visuais de Galicia, o Libro branco do ensino na música tradicional en Galicia... |
Nome de documentos oficiais (leis, decretos, ordes, códigos, documentos acreditativos...)
| Maiúscula | Minúscula |
|---|---|
| • Nos títulos dos acordos, decisións, directivas, decretos, disposicións, instrucións, ordes, leis, protocolos, regulamentos, resolucións, sentenzas etc. escríbese con maiúscula só a primeira palabra, que designa a clase de documento, así como os nomes propios que formen parte do título, cando se trate de actos concretos que se citen polo seu título completo, o seu título abreviado, a súa denominación habitual, a súa data ou o seu número: a Instrución IS-33, do 21 de decembro de 2011, sobre material radiolóxico...., a Lei da función pública de Galicia, a Lei orgánica 5/2000, do 12 de xaneiro, de responsabilidade penal dos menores, o Código civil, o Código penal, a Constitución española, o Protocolo de Quioto sobre o cambio climático, a Sentenza 24/2011, do 24 de marzo,... • Todos os elementos significativos que forman parte do título de documentos oficiais históricos ou de gran relevancia en forma de tratados, convencións, declaracións etc.: a Carta das Nacións Unidas, a Convención de Xenebra, a Convención dos Dereitos do Neno, a Declaración Universal dos Dereitos Humanos, o Acordo Europeo de Libre Comercio, o Tratado de Roma... | • As denominacións xenéricas de leis, decretos, ordes... cando non van integradas nun título: Esta lei entrará en vigor o día da súa publicación; Mediante decreto da Xunta de Galicia desenvolveranse as competencias...; Cómpre unha orde para desenvolver o decreto... • As partes que conforman os documentos normativos: artigo, título, sección, disposición derradeira... |
Plans, programas e proxectos
| Maiúscula | Minúscula |
|---|---|
| • Utilizaremos a maiúscula inicial na primeira palabra da denominación dos plans, programas e proxectos. Esta palabra adoita ser o xenérico: Plan de ordenación do litoral, Plan director de banda larga de Galicia 2010-2013, Plan galego de emprego, Plan galego de formación continua, Plan galego de inclusión social, Plan galego de investigación, innovación e crecemento 2011-2015, Plan de trastornos adictivos de Galicia 2011-2016, Plan de vida sen tabaco, Plan xeral de explotación marisqueira, Plan xeral de normalización lingüística, Plan xeral de ordenación municipal, Programa de desenvolvemento rexional, Programa de prevención de cancro de mama, Programa horizontal de apoio á innovación, Programa interuniversitario de cooperación... • Cando os plans, programas e proxectos conten cunha denominación específica, podemos optar por grafar o xenérico en maiúscula ou minúscula segundo estea ou non integrado na denominación: plan Ágora-agora Recomercia, Plan Galicia, plan Galicia saudable, plan re-Emprende, Plan Renove, Plan Sapraga (Plan de salvamento en praias de Galicia), programa Lecer e benestar, programa Activa, programa Benestar en balnearios, programa operativo Feder, programa Preescolar na casa, programa Educar en familia, programa Abramos o círculo, programa Con elas, programa Erasmus, programa Leader Galicia 2007-2013, programa de cursos para a formación complementaria en linguas estranxeiras do alumnado, Cuale, programa Manuel Colmeiro, proxecto Abalar, proxecto Amorodo, Proxecto Home, Proxecto Meiga, Proxecto Terra, Proxecto Toponimia de Galicia, Proxecto Trasno, Proxecto Xcelens, Proxecto Xenoma Humano... | • En contextos en que é claramente xenérico: Publicarase o plan de estudos en Dirección e Xestión en Enfermaría; Para tal fin, establecerase un programa de manexo e rotación que deberá ser aprobado especificamente para cada explotación pola consellería competente en materia de gandaría; ...a bases reguladoras do programa de bolsas destinadas aos cidadáns galegos residentes no exterior; O proxecto de reforma administrativa desenvolvido pola Xunta de Galicia permitiu dispoñer dun sistema de xestión integral para a tramitación dos procedementos administrativos;... |
Divisións temporais, etapas, acontecementos históricos, festividades conmemorativas e relixiosas
| Maiúscula | Minúscula |
|---|---|
| • Os nomes dos períodos en que se dividen a prehistoria e a historia: o Neolítico, a Idade dos Metais, a Alta Idade Media, a Idade Moderna... • As etapas e acontecementos históricos singulares (políticos, culturais, relixiosos): o Cisma de Occidente; o Maio do 68, a Primavera de Praga, a Revolución Industrial, o Rexurdimento... | • A designación dos días da semana, dos meses e das estacións do ano: abril, primavera, sábado... • As denominacións de estilos ou escolas de disciplinas artísticas concretas: o barroco, o gótico, o realismo máxico, o románico... |
Novas formas de organización administrativa: redes, sistemas, plataformas...
| Maiúscula | Minúscula |
|---|---|
| • A primeira palabra das denominacións que correspondan a formas de organización e estruturas consolidadas: o Sistema arbitral de consumo, o Sistema público de saúde, o Sistema universitario de Galicia, a Rede de bibliotecas de Galicia, a Rede de dinamización lingüística, a Plataforma de contratación do Estado, a Plataforma do sector naval galego, o Portal de arquivos españois, o Portal do empregado público, o Sistema de verificación de datos de identidade,... | • As palabras que funcionan como xenérico: a empresa adxudicataria da plataforma loxística do Sergas comezou os traballos de desmonte; o novo portal está deseñado como un espazo que articula todos os contidos relacionados co DOG electrónico; ...o portal Eidolocal; ...a organización de accións promocionais de participación agrupada, rede de empresarios e profesionais de orixe galega...; por orde do ministro de Industria, Enerxía e Turismo determinaranse as instalacións da rede básica de gas natural que teñan a consideración de instalacións pertencentes á rede troncal de gas natural...; Real decreto polo que se establece un sistema de identificación e rexistro dos animais das especies ovinas e cabrúa; ...un sistema de seguimento e verificación da evolución do programa... |
Varios
As denominacións de impostos e taxas escríbense sempre en minúscula, aínda que as siglas que xeran se escriben sempre con maiúsculas: o imposto de actividades económicas (IAE), o imposto de bens inmobles (IBI), o imposto sobre a renda das persoas físicas (IRPF), o imposto sobre o valor engadido (IVE)...
O mesmo ocorre con outros nomes comúns que se adoitan ver escritos en siglas ou acrónimos: alta velocidade española (AVE), encefalopatía esponxiforme bovina (EEB), grupo municipal de intervención rápida (Grumir), índice de prezos de consumo (IPC), indicador público de rendas de efectos múltiples (IPREM), organización non gobernamental (ONG), política agrícola común (PAC), produto interior bruto (PIB), produto interior neto (PIN), prezo de venda ao público (PVP), renda de integración social de Galicia (Risga), renda per cápita (RPC)...
No caso dos acrónimos, só se escribe con maiúscula a inicial do primeiro termo e o resto en minúscula, mentres que a súa denominación extensa leva todos os elementos en maiúsculas: Asociación Española de Normalización (Aenor), Fondo de Garantía Salarial (Fogasa), Mercado Común do Sur (Mercosur)...
Cando estes acrónimos se lexicalizan pasan a escribirse con minúsculas: láser, mir, ovni, peme, uci...
